Als de grenzen tussen basistypen zo duidelijk zijn, waarom kunnen creationisten het onderling niet eens worden of een fossiel bijvoorbeeld van een aap of een mens is?

by Nathan van Ree | aug 11, 2020 | Antwoorden voor sceptici, Onderwijs

In de rubriek Antwoorden voor sceptici, critici en waarheidszoekers¹ op de website van Logos Instituut is in een eerder artikel² aangekondigd dat er een aanvang wordt gemaakt met het beantwoorden van de vragen van Bart Klink en vier anderen in het artikel Vragen voor welwillende creationisten³ op de website http://deatheist.nl/.

Hier volgt een antwoord op de derde vraag, uit de categorie ‘Algemeen’, die luidt:

Als de grenzen tussen basistypen zo duidelijk zijn, waarom kunnen creationisten het onderling niet eens worden of een fossiel bijvoorbeeld van een aap of een mens is?

Over verreweg de meeste fossielen is weinig onenigheid. Creationistische onderzoekers zijn het er algemeen over eens dat in de groep van de zogenaamde hominiden⁴ die van het genus Australopithecus binnen de categorie ‘aap(achtige)’ vallen en die van het genus Homo als mens kunnen worden beschouwd, al zijn er enkele uitzonderingen.⁵,⁶ Hierbij kan worden aangemerkt dat creationisten over het algemeen ‘lumpers’ zijn en geen ‘splitters’.⁷Specifieker: Ardipithecus ramidus en Australopithecus afarensis worden gezien als ‘aapachtige’, Homo neanderthalensis, Homo erectus en Homo floresiensis worden beschouwd als mens. In het geval van Homo habilis en Australopithecus sediba lijkt er sprake te zijn van een vermenging van botten van ‘aapachtigen’ en mensen en dus niet van een werkelijke soort, al is er over Australopithecus sediba ook onder creationisten nog wel discussie.⁸ Dit zal echter vooral liggen aan het feit dat er in het geval van Australopithecus sediba sprake lijkt van een ‘wastebasket taxon’ ⁹,¹⁰,¹¹ Voor diepgaande verantwoording raadplege men de in de referenties genoemde literatuur. Momenteel is er eigenlijk vooral nog discussie over de in 2015 gepresenteerde Homo naledi.¹² Door Rupe en Sanford wordt deze als mens beschouwd,¹³ maar er zijn ook prominente creationisten die Homo naledi als ‘aapachtige’ zien.¹⁴ Zo is er een polemiek over geweest tussen creationisten Todd Wood en Jean O’Micks.¹⁵

De hier behandelde vraag impliceert dat het volgens het evolutiemodel logisch is dat grenzen tussen basistypes moeilijk te bepalen zijn, aangezien er in het fossielenbestand sprake zou zijn van een zeker morfologisch continuüm. Niets is minder waar, maar gesteld dát dit het geval is, dan wordt er te gemakkelijk voorbijgegaan aan het feit dat er veel meer aan de hand is bij de controverse tussen paleoantropologen¹⁶ over fossiele vondsten. Denk alleen al aan het schisma tussen Mary Leakey en Donald Johanson vanwege de duiding van de fossiele vondsten van de Laetoli-expedities.¹⁷ Leakey deze had geduid als Homo,¹⁸ maar Johanson besloot buiten haar weten om dat alle vondsten tot het genus Australopithecus behoren, inclusief de door Leakey duidelijk als afkomstig van Homo bestempelde ‘Laetoli footprints’.¹⁹. De reden was de datering ervan, volgens de kalium-argonmethode²⁰ 3,6 tot 3,7 miljoen jaar. Dit zou betekenen dat het door Johanson geschetste beeld van het ontstaan van het genus Homo niet klopt en dat zijn paradepaardje ‘Lucy’ als voorouder van de moderne mens zou afvallen. Zelfs in het evolutiemodel is ook wat apen en mensen betreft (inclusief uitgestorven apen of aapachtigen) duidelijk sprake van alles behalve een morfologisch continuüm.²¹

Tenslotte is er de vraag hoe duidelijk de grenzen tussen basistypen zijn (zie het antwoord op de vorige vraag uit de hier besproken vragenreeks). Voor fossielen is zo’n grens moeilijk hard te maken, aangezien bruikbare definities vooral gebaseerd zijn op genetica. Uitzondering is de BDIST-methode, maar ook hier is de betrouwbaarheid van de output sterk afhankelijk van de kwaliteit van de input. De pagina waarnaar in de vraag wordt verwezen²² toont een overzicht van verschillende opvattingen van bepaalde creationisten over bepaalde fossielen van hominiden. Om erachter te komen waar zij zich op baseren, is het doorspitten van alle genoemde referenties nodig, waarvan de meeste inmiddels erg gedateerd zijn (de recentste referentie is uit 2005). De vraag is hoe relevant die referenties nu, in 2020, nog zijn, gezien de vele bijzondere vondsten in de afgelopen 15 jaar. Daarnaast is het maar de vraag hoeveel draagvlak de standpunten uit die artikelen in eerste instantie gehad hebben. Beter is het daarom af te gaan op recent breed gedragen creationistisch werk, zoals het boek Contested Bones van Christopher Rupe en John Sanford.²³