Andries en de wetenschappers: James Tour

by Nathan van Ree | okt 8, 2019 | Interview, Scheikunde, Wetenschapsfilosofie

“Ik vind het stuitend. Ik vind dat een wetenschapper geen christen kan zijn. Of wat voor ander geloof dan ook kan hebben.” Dit zijn de woorden van prof. dr. Peter Atkins, emiritus hoogleraar scheikunde. “Het moet bij iedereen schuren als je én wetenschapper bent, én religieus,” voegt prof. dr. Bert Meijer, hoogleraar organische scheikunde, daaraan toe. De aanleiding? Ter voorbereiding op de uitzending van het EO-programma Andries en de wetenschappers van afgelopen dinsdag, 1 oktober 2019,¹ spreekt Andries Knevel ze in verband met zijn interview met James Tour, hoogleraar nanotechnologie en scheikunde aan Rice University in Houston, die met meer dan zeshonderdvijftig wetenschappelijke artikelen en 120 patenten gezien wordt als een van de invloedrijkste wetenschappers van dit moment.². En die christen is.

“Waarom,” vraagt Atkins zijn collega-wetenschapper Tour via een door Knevel vertoonde videoboodschap, “aanvaardt u het gezag van de Bijbel, terwijl dat gewoon volksvertellingen zijn, verhalen die slechts door boeren zijn verteld?” Het antwoord van Tour is simpel: “Voor mij zijn het geen volksvertellingen, maar is het het Woord van God.” Hij weet dat door zijn geloof. Om er even later aan toe te voegen: “Ik kan met mijn microscoop niet bewijzen dat Gods Woord waar is. Het is op een andere manier verankerd.” Tegelijkertijd vraagt hij zich af: “Hoe weet hij dat het volksvertellingen zijn? Hoe weet hij dat ze niet kloppen? Hoe kun je dat zeker weten?”

James Tour, afkomstig uit een seculier joodse familie, is op zijn achttiende tot geloof gekomen door een persoonlijke geloofservaring, waarover hij bewogen vertelt. Hij wéét dat God hem genadig is, omdat hij dat persoonlijk heeft ervaren. Een ervaring die zo werkelijk voor hem is als de moleculen waarmee hij dagelijks werkt. Hij heeft zijn zonden beleden en daadwerkelijk de aanwezigheid van Christus gevoeld. Niettemin onderbouwt Tour zijn absolute overtuiging met een voorbeeld dat deze voor hem bevestigt: de Dode Zee-rollen van 300 v.Chr. Daarin staan profetieën uit het boek Jesaja, die met hun oorsprong rond 700 v.Chr. dateren van lang voordat ze zijn uitgekomen: bijvoorbeeld dat Jezus Christus zou lijden, iets dat in de eerste eeuw ook gebeurde, of de belofte van God dat Hij Zijn volk zou laten terugkeren in een land dat in één dag zou ontstaan. Dat gebeurde uiteindelijk op 15 mei 1948.³. “Dan moet je wel zeggen dat het meer is dan een volksvertelling.” Bovendien stelt Tour: “De meneer die deze vragen stelt is geen historicus als Will Durant,”⁴ volgens wie je “niet kunt kijken naar de geschriften van die mannen, de evangelisten, de apostels, zonder te geloven dat die gebeurtenissen waar waren.” Feiten die bewezen kunnen worden door ‘historisch bewijs’, niet door ‘wetenschappelijk bewijs,’ aldus Tour.

Volgens James Tour heeft de wetenschap helemaal geen bewijs tegen God. “Je hebt theorieën die steeds veranderen en die theorieën gebruik je in een zaak tegen God. Dat is totaal fout. Die theorieën veranderen. Ze sterven met jou en veranderen. Maar de Bijbel blijft. Ik ken geen enkele bewering uit de Bijbel die in tegenspraak is met een wetenschappelijk feit.” Hij maakt heel duidelijk dat er een verschil is tussen ‘theorie’ en ‘feit’.

“Elk molecuul dat op aarde kan bestaan of bestaat, kunnen wij in een laboratorium maken van kleine bouwstenen. Wat is de rol van God in dit moleculaire geheel?” is de vraag van Bert Meijer die aan James Tour wordt voorgelegd. Deze geeft aan dat het hier draait om de oorsprong van het leven. “Moleculen die gemaakt zouden zijn in een prebiotische wereld. Heel moeilijk. (…) Zelfs voor de beste synthetische chemicus.” Vervolgens legt hij uit dat de beste scheikundigen ter wereld ook nog eens ‘vals spelen’ als ze beweren moleculen te hebben gemaakt op een wijze die ook maar enigszins vergelijkbaar zou zijn met het ontstaan hiervan in een wereld waarin nog geen biologie is. “Zeker, mensen kunnen moleculen maken. Maar wat bewijst dat? Als je het biologisch wilt doen, moet je die moleculen in een celsysteem maken en niet in een lab.” In water is het simpelweg heel moeilijk; daarom moet men in het laboratorium organische vaste stoffen gebruiken om ze in te maken. Het probleem? “De biologie beperkt zichzelf tot water.” Volgens James Tour is het duidelijk: “Dus het is ongelooflijk wat God allemaal kan.” Als organisch scheikundige die aan nanosystemen werkt, weet hij dat het maken van verbindingen helemaal niets bewijst. “Bouw een cel of maak een systeem. Stop de moleculen die je maakt nu eens niet in een reageerbuis, maar probeer ze eens te laten functioneren in een systeem. Laat ze interacteren in een cel. Dat doet niemand. Ze stoppen het alleen trots in een reageerbuis.” Andries Knevel knikt toe, een bewonderende glimlach op zijn gezicht.

Naast het feit dat James Tour na de kerkdienst van zijn Evangelische Gemeente op zondag een warm thuis biedt aan wie zich ook maar welkom voelt, draagt hij als wetenschapper een belangrijke steen bij aan het onderzoek naar een remedie tegen kanker. Bert Meijer vraagt Tour of God het onderzoek waarbij hij een nanocar over een oppervlak wil laten loen, zou appreciëren. James Tour denkt van wel: “Als mijn kind iets doet dat voor mij een makkie is en mijn kind blij is, dan ben ik blij.” Maar hij gaat verder: “We hebben een doel met onze nanocar. We willen uiteindelijk hetzelfde doen in een lichaam. Dan gebruiken we onze nanomachientjes om mensen beter te maken, te genezen.”

En de bewering van Peter Atkins dan, dat een christen geen wetenschapper kan zijn? Ik ben benieuwd wat Isaac Newton daarvan gevonden zou hebben. Of James Clerck Maxwell. Of Raymond Damadian. Of… Ach, het punt is wel duidelijk. Ook wetenschappers zeggen weleens iets doms. James Tour bewijst dat ook vandaag de dag deze uitspraak geen hout snijdt.