Één van de klassieke argumenten voor evolutie was dat het menselijk lichaam zogenaamde rudimentaire organen bevat. Dat zijn organen waarvan men dacht dat ze geen functie hadden: nutteloze overblijfsels van evolutie. Maar de afgelopen eeuw zijn er steeds meer functies ontdekt, zodat je nu nagenoeg geen rudimentaire organen meer kunt aanwijzen.
Één orgaan dat nog altijd door veel mensen gezien wordt als rudimentair, is de appendix vermiformis (appendix=aanhangsel; vermiformis=wormvormig). Dit ongeveer 10 centimeter lange orgaantje is bevestigd aan de blinde darm. Het komt geregeld voor dat de appendix ontstoken raakt: appendicitis. In dat geval wordt de appendix direct verwijderd via een vrij simpele chirurgische ingreep.
Schuilkelder
Mensen kunnen prima zonder appendix leven, maar dat wil niet zeggen dat het geen functie heeft. Het is reeds tientallen jaren bekend dat de appendix lymfocyten bevat, en dus een rol speelt in het immuunsysteem. Een meer recente studie heeft nu een andere mogelijke functie getest: de appendix als ‘schuilkelder’ voor nuttige darmbacteriën. Als het aantal bacteriën van de darmflora om één of andere reden sterk vermindert (bijvoorbeeld door diarree, een antibioticakuur of door een cholera-infectie), moet deze zo snel mogelijk weer herstellen. De hypothese die een nieuwe studie heeft getest, is dat de darmbacteriën kunnen overleven in de appendix, en van daaruit weer snel de darmen kunnen rekoloniseren.
Hypothese bevestigd
Een snel herstel van de darmflora is niet alleen belangrijk voor verteringsprocessen, maar ook omdat de nuttige bacteriën in je darmen concurreren tegen slechte bacteriën. Ziekteverwekkende bacteriën (zoals Clostridium difficile) kunnen daardoor normaal gesproken geen schade berokkenen. Maar als de darmflora grotendeels is uitgeroeid, kan Clostridium difficile zich ineens wél heel snel vermenigvuldigen en een in potentie levensbedreigende ziekte veroorzaken. Als de hypothese klopt dat de appendix helpt bij een snel herstel van de darmflora, dan zijn mensen zónder appendix na een antibioticakuur meer bevattelijk voor een opleving van Clostridium difficile dan mensen mét een appendix. Dat bleek inderdaad het geval! Bij mensen zonder appendix is de kans op een opleving van Clostridium difficile ruim vier keer groter dan bij mensen met een appendix. Dit lijkt de hypothese dus te bevestigen.
Uiteindelijk berust het hele argument van rudimentaire organen op een gebrek aan kennis. Naarmate de medische kennis toeneemt, neemt het aantal rudimentaire organen af.
Dit artikel is met toestemming overgenomen uit Weet Magazine. De volledige bronvermelding luidt: Jorritsma, R.N., 2012, Appendix vermiformis: geen rudiment, maar schuilkelder. Wormvormig aanhangsel heeft waarschijnlijk toch een functie, Weet 15: 29.
