Catastrofisme is niet meer weg te denken uit de geologie. Sinds dat meteorietinslagen weer volop meedoen in de geologie heeft óók de filmindustrie zich beziggehouden met rampen veroorzaakt door invallend, of dreigend, ruimtepuin. Zo ook Armageddon. In deze film wordt de aarde bedreigd door een asteroïde. Armageddon, een Bijbels begrip uit Openbaring 16.1 Dankzij goede samenwerking wordt uiteindelijk een grote ramp afgewend.
K/T-impact
De film start met een terugblik in de ‘tijd’. 65 miljoen jaar geleden zou er een groot object de aardatmosfeer binnengedrongen zijn en de uitsterving van de dinosauriërs veroorzaakt hebben.
“Dit is de aarde, ten tijde van de dinosauriërs: Een groene, vruchtbare planeet. Een rots van maar tien kilometer doorsnee maakte daar een eind aan. Het sloeg in met de kracht van tienduizend kernwapens. Een triljoen ton aarde belandde in de atmosfeer en verborg de zon 1000 jaar lang achter een verstikkende deken. Het is gebeurd. Het zal weer gebeuren. Het is een kwestie van tijd.”
Een grote meerderheid van de geologen denkt dat deze inslag inderdaad het uitsterven van de dinosauriërs veroorzaakte, hoewel een klein aantal een alternatieve verklaring voorstaat. Dat de impact ervoor zorgde dat zonlicht 1000 jaar niet meer bij de aarde kon komen is in tegenspraak met naturalistische atmosferische simulaties (zie hieronder).
In september 1980 presenteerden de onderzoekers hun werk op het 31e International Astronautical Congress in Tokyo.2 Daar beschreven ze de klimatologische gevolgen van deze kosmische inslag als volgt:
“In brief, our hypothesis suggests that an asteroid struck the earth, formed an impact crater, and some of the dust-sized material ejected from the crater reached the stratosphere, and was spread around the globe. This dust effectively prevented sunlight from reaching the surface for a period of several years, until the dust settled to earth. Loss of sunlight suppressed photosynthesis, and as a result most food chains collapsed and the extinctions resulted. (accentuering door Jan van Meerten)”
Verderop in de presentatie bespreken ze dit punt in meer detail door in te zoomen op de atmosferische gevolgen van de uitbarsting van Krakatau. Ze schrijven:
“Since the time for the colored sunsets to disappear after Krakatoa is frequently given as 2 to 2.5 years, we have assumed that the asteroid impact material in the stratosphere settled in a few years. Thus, 65 million years ago, day could have been turned into night for a period of several years, after which time the atmosphere would return relatively quickly to its normal transparent state. (accentuering door Jan van Meerten)”
De onderzoekers die de K/T-impact-hypothese opgesteld hebben gaan hierboven dus uit van enkele jaren en niet van duizend (!) jaar.3 Het zou een apart artikel vereisen om de vervolgstudies weer te geven en exact uit te zoeken hoeveel tijd de aarde het zonder zonlicht zal moeten doen (als dit al voor de hele aarde geldt). Maar ik wil nog een relevante publicatie hier citeren. In 1997 vlak voor het verschijnen van de film Armageddon verscheen er een artikel Journal of Geophysical Research over de modellering van het klimaat na de K/T-impact.4 De onderzoekers schrijven in de abstract het volgende:
“Radiative transfer modeling of the aerosol clouds demonstrates (i) that if the initial rapid pulse of sulfate aerosols was global, photosynthesis may have been shut down for 6 months and (2) that for the second prolonged aerosol cloud, solar transmission dropped 80% by the end of first year and remained 50% below normal for 9 years. (accentuering door Jan van Meerten).”
Armageddon
Na deze introductie, die uitgaat van de juistheid van de naturalistische geologie, begint de film Armageddon. En het begint al verkeerd want het ruimteschip Altlantis wordt getroffen door een meteorietenzwerm en ‘vergaat’. Even later komt er in New York een stuk ruimtepuin naar beneden en slaat een groot gat in de weg. Bij NASA staan de schermen roodgloeiend door de vele invallende objecten. We zien een stuk dwars door het (oude) World Trade Center slaan en Chrysler Building raakt blijvend beschadigd. De gezagvoerder bij NASA meldt dat het gaat om meteorieten. Wanneer de wetenschappers de Hubble-telescoop draaien zien ze dat een asteroïde op ramkoers met de aarde ligt. De inslaande objecten van hierboven waren ter grootte van een basketbal of maximaal een Volkswagenbus, maar dit is andere koek. Nog 18 dagen dan zal deze asteroïde het einde zijn voor onze aarde. “Zelfs de bacteriën overleven het niet.” De asteroïde is niet alleen, maar wordt vergezeld door kleinere brokstukken die de aarde eerder (of mogelijk later) zullen raken.
Een grote reddingsoperatie wordt in gang gezet. Daarvoor zijn niet alleen astronomen en astronauten nodig, maar ook een team met mensen die naar olie boren. Zijn die mensen, die onder leiding staan van Harry Stamper, wel geschikt om zo’n riskante reddingsoperatie uit te voeren? En wat moet er gebeuren. Kernraketten erop afschieten lijkt geen goed idee, omdat dit object dan gewoon vrolijk doorzweeft. Uiteindelijk wordt besloten om de asteroïde van binnenuit op te blazen. Wanneer deze actie mislukt ziet het er somber uit, zo laat het hoofd van de NASA weten:
“Een komeet schoot door de asteroïdengordel heen. En nu is de aarde een schiettent. Ook al komt hij in zee terecht, brengt hij het water aan de kook en slaat door tot op de zeebodem. Hij komt neer in de Stille Oceaan en veroorzaakt een vijf kilometer hoge vloedgolf van Californië tot aan Denver. Japan weg. Australië verdwenen. De helft van de wereld verbrandt, de rest vriest later dood. Geloven hoeft niet: ’t is waar. Hij komt nu op ons af. Met 35.200 kilometer per uur. Niemand kan zich verstoppen.”
Ze willen deze operatie topgeheim houden, want als dit uitlekt zou het hele sociale apparaat in storten. Harry Stamper maakt samen met zijn collega’s een robotboor op wielen, geschikt om een gat in een asteroïde te boren en de kernlading aan te brengen. Twee shuttles met twee teams zullen naar de asteroïde gestuurd worden. Ze gaan de ruimte in met een X-71 en de shuttles dragen de namen Freedom en Independence. Volgens NASA de sterkste en meest geavanceerde ruimtevaartuigen die er zijn. Ze maken gebruik van de zwaartekracht van de maan en komen met 36.000 kilometer per uur achter de asteroïde. Ze hopen dan dat de asteroïde zijn losse puin kwijt is geraakt door de zwaartekracht van de maan (dit blijkt in de praktijk nogal tegen te vallen). De temperatuur op de asteroïde is 200 graden in de zon en min 200 in de schaduw. Daarnaast zijn er scherpe rotsen, kloven, onvoorspelbare zwaartekracht en erupties. De teams moeten de nullijn in de gaten houden. Als de asteroïde in tweeën splijt voor de nullijn dan zullen de twee stukken aan beide kanten langs de aarde vliegen. Wanneer dat echter niet lukt dan is het einde oefening. Voordat de teams vertrekken zien we nog beelden van een stuk ruimtepuin dat in Oost-Azië inslaat en waarbij 50.000 mensen omkomen. De hele wereld weet nu dat er wat aan de hand is. De president van Amerika houdt daarom een toespraak en noemt deze dag Armageddon. Hij zegt:
“We staan voor de zwaarste uitdaging ooit. De Bijbel noemt deze dag Armageddon. Het einde van alles. Maar, voor het eerst in de geschiedenis van de planeet is een soort in staat zijn uitroeiing te voorkomen. Iedereen die met ons bidt, moet weten dat alles wat deze ramp kan voorkomen nu wordt gedaan. (…) Gods zegen, en allen succes.”
Onderweg tanken de Amerikanen nog bij het ruimtestation Mir5, maar dat gaat bijna mis. Er is een brandstoflek en het hele ruimtestation blaast zichzelf daardoor op. Ternauwernood kunnen de ruimtevaartuigen loskoppelen en ontkomen. Ook op de asteroïde gaat het mis. De bemanning van de Independence raken stuurloos en storten neer op de komeet. Het team aan boord van de Freedom is wel op de komeet geland. Van elkaar weten ze niet hoe het is. Terwijl de bemanning van Freedom al aan het boren is in de asteroïde, blijkt dat drie bemanningsleden van de Independence de crash hebben overleefd en dat ook het boorvoertuig de klap heeft doorstaan. Op aarde wordt ondertussen Parijs getroffen door een stuk ruimtepuin. Weer terug op de asteroïde zien we de overgebleven bemanning van de Independence instappen in het boorvoertuig en op zoek gaan naar het team van de Freedom, die ze uiteindelijk ook vinden. Het boren wil echter niet vlotten. Ze hebben nog 18 minuten maar de afstandsontsteker van de bom werkt is defect. Iemand moet achterblijven om de bom op de asteroïde te ontsteken. De leider van het boorteam, Harry Stamper, besluit om in plaats van A.J. (die door middel van loting is aangewezen) op de asteroïde te blijven. Harry pakt de ontsteker en laat de bom tot ontploffing komen. De asteroïde breekt in tweeën, de rest van het team landt heelhuids op Kennedy Space Center.6 De bemanning gaan de geschiedenis in als helden die hun leven opofferde voor planeet aarde.
Dit is de verhaallijn, in de film gebeurt veel meer dan hierboven weergegeven. Helaas is ook deze film volkomen seculier. We horen of zien vloeken, seks voor het huwelijk en brengen een bezoek aan een dancing met striptease, uitleven en dronkenmanschap. De Bijbel wordt geciteerd en Gods zegen wordt gevraagd, maar er wordt niet aangegeven dat dit botst met de seculiere levenswijze. Daarnaast is de film ook naturalistisch, men gaat namelijk uit van miljoenen jaren geleden (als het gaat om de uitsterving van de dinosaurïers). De film is spannend en laat je nadenken over de vraag: ‘Wat als deze aarde inderdaad wordt getroffen door een asteroïde?’
Andere besprekingen
Dit is de derde bespreking van een kosmische rampenfilm. Andere besprekingen zijn hieronder te lezen:
- Melancholia: wat zal er gebeuren als ons zonnestelsel door een exoplaneet wordt verstoord?
- Deep Impact: de gevolgen van een komeetinslag. Op vragen en kritiek heeft de auteur hier gereageerd.
- Armageddon: wat als een asteroïde de aarde treft? Op vragen en kritiek heeft de auteur hier gereageerd.
Voetnoten
- In vers 16 staat: “En zij hebben hen vergaderd in de plaats, welke in het Hebreeuws genaamd wordt Armageddon.” (SV) De kanttekeningen bij deze vertaling laten weten dat dit woord verschillend wordt uitgelegd. Sommigen vertalen het met ‘leger der vervloeking of der verwoesting’ of menen dat het om een plaatsnaam gaat zoals dal van Megiddon of het gebergte van Megiddon. De tekst is een onderdeel van de ‘zeven fiolen van Gods toorn’.
- De uitwerking van de paper is verschenen in de geselecteerde proceedings van dit congres. Referentie: Alvarez, L.W., Alvarez, W., Asaro, F., Michel, H.V., 1981, Extraterrestrial cause for the cretaceous-tertiary extinction, Applications of Space Developments. Selected Papers from the XXXI International Astronautical Congress, Tokyo, 21–28 September 1980, p. 241-271.
- Zie voor de eerste publicatie van de onderzoekers rond deze K/T-impact het blad Science. Referentie: Alvarez, L.W., Alvarez, W., Asaro, F., Michel, H.V., 1980, Extraterrestrial Cause for the Cretaceous-Tertiary Extinction, Science 208 (4448): 1095-1108.
- Referentie: Pope, K.O., Baines, K.H., Ivanov, B.A., 1997, Energy, volatile production, and climatic effectsof the Chicxulub Cretaceous/Tertiary impact, Journal of Geophysical Research 102 (E9): 21645-21664. Zie ook deze paper die op iets andere getallen uitkomt: Covey, C. Thompson, S.L., Weissman, P.R., MacCracken, M.C., 1994, Global climatic effects of atmospheric dust from an asteroid or comet impact on Earth, Global and Planetary Change 9 (3-4): 263-273.
- Dit ruimtestation bestaat niet meer. Het werd in 2001 tot kleinere onderdelen gedemonteerd en stortte in brokstukken neer in de Grote Oceaan. Zie Wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Mir_(ruimtestation).
- Zie: https://nl.wikipedia.org/wiki/Kennedy_Space_Center.
