Blijvend geloof in een wereld van geloof en wetenschap

by Nathan van Ree | jan 9, 2019 | Getuigenis, Theïstisch evolutionisme vs. creationisme

Jongeaardecreationist Todd Wood schrijft in zijn blog¹ over het boek Sticky Faith: Every Day Ideas to Build Lasting Faith in Your Kids², geschreven door Kara Powell en Chap Clark. De volgende generatie ligt Wood namelijk na aan het hart, en hij is zich er zeer van bewust dat het verlies van het geloof van vele jongeren een complexere kwestie is dan ‘een falend indoctrinatiebeleid’. De doelstelling van de auteurs van Sticky Faith is kinderen te helpen een diep en blijvend geloof te ontwikkelen. In het eerste deel van zijn serie over dit boek³ geeft Wood aan dat hij wil nagaan of dit boek wellicht kan bijdragen aan de doelstellingen van zijn educatieve organisatie Core Academy.⁴ In dit artikel vat ik zijn (eerste?) vier artikelen samen, want wij Nederlandse christenen (en dan specifiek jongeaardecreationisten) kunnen hier veel lering uit trekken.

Sticky Faith in de wereld van geloof en wetenschap

Om te beginnen geeft Wood aan dat hij het boek Sticky Faith ‘door de lens van het creationisme’ wil bekijken. Hij stelt daarbij de volgende onderzoeksvragen: “Wat kunnen we doen om te zorgen dat de volgende generatie haar geloof in hun Redder en Schepper vasthoudt?” “Wat betekent dit in een wetenschappelijke wereld die extreem vijandig is richting creationisten?” “Zijn er zaken die creationistische studenten zouden moeten horen en leren om ze door hun studies te helpen?” Volgens Wood is een van de problemen voor kinderen die worden opgevoed met het christelijke geloof de kwestie evolutie. Afgaande op veel ‘anekdotisch bewijs’⁵ kiezen veel jongeren ervoor om af te zien van het idee van schepping, en sommige van het christendom als geheel, wanneer zij in aanraking komen met het evolutionaire concept. Wood denkt dat evolutie volstrekt niet te rijmen valt met het christendom en dat dit de reden is dat velen het geloof verliezen wanneer zij overtuigd raken van evolutie. Hij geeft ook aan dat anderen geloven dat creationisten jonge christenen misleiden en ervoor zorgen dat zij afstevenen op mislukking wanneer ze ‘de waarheid’ omtrent evolutie ontdekken. Wood schat in dat de werkelijkheid veel complexer in elkaar zit dan dit simpele beeld, dus hij heeft Sticky Faith gekocht om hier meer te weten over te komen.

Woods eerste indruk, niet per se van het boek Sticky Faith zelf, maar van de organisatie Fuller Youth Institute⁶ die achter het Sticky Faith-concept zit, is teleurstellend. Op de website van deze organisatie is afgelopen augustus een artikel verschenen⁷ waarin naast enkele basale adviezen de organisatie BioLogos⁸ en een artikel van Denis Alexander⁹ (gastauteur voor BioLogos) worden aangeprezen. Deze organisatie van theïstisch evolutionisten is namelijk juist tegenhanger van het gedachtegoed dat Todd Wood aanhangt.

Drie kerngedachten

In zijn tweede deel over Sticky Faith¹⁰ destilleert Wood drie kerngedachten uit het boek. De eerste heeft te maken met de ontwikkeling van concrete denker naar abstracte denker die adolescenten doormaken. Dit ontwikkelingspatroon moet alles zat wij over de wereld denken te weten erg beïnvloeden. De zwartwitbenadering van ‘de goeden tegen de slechten’ maakt plaats voor inzicht in rafelrandjes, tekortkomingen en zonden van de door jou meest bewonderde mensen. Tieners maken enorme worstelingen door, en niet alleen met het geloof. Het is daarom niet genoeg ze slechts op de hoogte te stellen van feiten en van culturele leugens, hoe graag wij ook Spreuken 22 vers 6 citeren: “Oefen de jongeman overeenkomstig zijn levensweg, ook als hij oud geworden is, zal hij daarvan niet afwijken.” Alleen ‘weten’ is niet voldoende.

De tweede kerngedachte die Wood ontdekt is het feit dat jongeren gedurende hun school- en studietijd voortdurend veranderingen in hun denken doormaken en soms verstrekkende beslissingen nemen. Ze worden vooral overweldigd door de vele zaken die het ‘managen van het dagelijkse leven’ behelst en stoppen belangrijke ideeën over wie zij zijn weg in een ‘identiteitskluis’ zodra ze gaan studeren. Misschien moeten we niet in paniek raken wanneer jongeren hun geloof bevragen en christelijke ‘routines’ als kerkgang en Bijbellezen opzijschuiven. Misschien doen we er als ouders beter aan de relatie goed te houden en er voor ze te zijn wanneer ze er klaar voor zijn weer terug te keren.

Het derde inzicht dat Wood verkregen heeft door Sticky Faith is dat de duur van adolescentie tegenwoordig veel langer is dan vroeger. De huidige generatie wordt veel later volwassen, namelijk pas vanaf de tweede helft van hun derde decennium. Uitspraken als ‘de jeugd van tegenwoordig’ blijken wel degelijk ergens op gebaseerd. Tegelijkertijd zijn de verantwoordelijkheden en competenties die van kinderen vereist worden het laatste decennium exponentieel toegenomen, terwijl de mate van steun en leiding van volwassenen ongeveer in hetzelfde tempo is afgenomen. Meer dan enige andere generatie in de geschiedenis hebben de huidige jongeren gebrek aan een sociale basis en ervaren zij meer stress.

De conclusie die Todd Wood hieruit trekt is dat onderwijs niet de oplossing is. Slechts het krijgen van antwoorden op vragen als “Wie was de vrouw van Kaïn?” en “Waarom is de Bijbel betrouwbaar?” is niet genoeg. Er is meer nodig.

Wat kunnen we doen?

In deel drie van Todd Woods serie over Sticky Faith¹¹ vraagt Wood zich af wat wij kunnen doen om jongeren hun geloof te laten behouden als zij volwassen worden. Hij ontleent twee bruikbare adviezen aan het boek. Het eerste is: zorg dat tieners een goede relatie hebben met volwassenen met wie ze over geloofsvragen kunnen praten. We moeten ze niet simpelweg ‘loslaten’ zodra ze gaan studeren (noch ervan weerhouden te gaan studeren!), maar ook dan in gesprek met ze blijven. Ook moeten we niet pas als ze gaan studeren aandacht aan ze gaan besteden. Tieners hebben volwassen christenen om zich heen nodig buiten hun eigen familieleden. Het gesprek moet veel vaker gaan over het geloof en de Bijbel. Waarom denkt de helft van de tieners wanneer ze hun adolescentie ingaan dat het geloof de moeite niet waard is om je druk over te maken?

Een ander belangrijk aspect om over te praten is twijfel. In de wereld van het creationisme is ‘twijfel’ vaak een vies woord. In de apologetiek van het jongeaardecreationisme draait het vaak om het geven van antwoorden op alle vragen om twijfel weg te nemen, zodat iemand het geloof kan behouden. Sticky Faith geeft echter aan dat “studenten die de vrijheid ervaren en de mogelijkheid hebben hun twijfel te uiten, vaker een Sticky Faith (vast geloof) hebben” (p. 72). Wood geeft aan dat hij al langer weet dat de neiging elke vraag te beantwoorden en elk mysterie op te lossen niet werkt. Vaak zijn antwoorden inhoudsloos en oppervlakkig en uiteindelijk komen kinderen er wel achter dat we niet alle antwoorden hebben of stuiten ze op een vraag waarover nog nooit iemand heeft nagedacht. Het ontdekken van nieuwe vragen is juist in de wetenschappelijke wereld iets dat veel voorkomt. Wij weten nu eenmaal niet zoveel als we zouden willen. Het is helemaal niet erg om soms te zeggen dat je iets niet weet. Ruimte laten voor twijfel betekent dat je kinderen in de gelegenheid stelt moeilijke vragen te stellen zonder daar direct negatief op te reageren. Het betekent ook dat je niet te veel moet opdringen wat jij denkt dat waar is. Ruimte maken voor twijfel is ruimte maken voor jonge mensen, en dat is het belangrijkste. Wanneer jongeren het idee hebben dat hun vragen ertoe doen, zijn ze eerder geneigd jouw voorbeeld te volgen als ze volwassen worden.

Een complexe werkelijkheid en een complexe oplossing

In deel vier van de serie¹² geeft Todd Wood aan dat hij één ding beslist beter begrijpt na het lezen van Sticky Faith: het verlies van het geloof bij christelijke jongeren heeft niet één enkele oorzaak. Dat betekent dat er ook niet één enkele oplossing voor het probleem is. Er zijn verschillende zaken die hierin een rol kunnen spelen: jongeren zijn eigenlijk nooit echt christen geweest, ze hebben slecht christelijk onderwijs gehad, er is te weinig aan apologetiek (geloofsverdediging) gedaan, de huidige cultuur heeft ‘zonde’ genormaliseerd (vooral de seksuele zonden die onze cultuur domineren), waardoor de normen en waarden van de kerk als ouderwets of zelfs onverdraagzaam worden beschouwd, om er enkele te noemen.

Om hun adolescentie door te komen met hun geloof min of meer intact, hebben jonge mensen het volgende nodig:
1. Betrokken ouders, die sturing en leiding geven.
2. Andere volwassenen die betrokken zijn en die een goed voorbeeld voor ze zijn.
3. Goed onderwijs, dat ervoor zorgt dat kinderen begrijpen wat ze geloven voordat ze weten waarom ze geloven.
4. Gesprek over het geloof, eenvoudig en vanzelfsprekend.
5. Ruimte voor vragen en twijfel (vergeet de lessen van Job niet).
6. Vanzelfsprekend: gebed.

In Amerika werkt Core Academy eraan deze zaken in zijn onderwijs te implementeren. In gesprek gaan wordt aangemoedigd en de leidraad voor de organisatie, het onderzoeken van lastige vraagstukken, schept ruimte voor twijfel. Core Academy moedigt iedereen aan om over lastige vragen en hun mogelijke antwoorden na te denken. Ik denk dat Todd Wood hier een aantal belangrijke aandachtspunten ter overweging geeft waar wij als Nederlandse christenen ook over na moeten denken. Persoonlijk spreekt Todd Woods benadering van het hele schepping-evolutiedebat mij wel aan. Hij onderkent problemen en benadert deze realistisch. Laten we ook hier ervoor zorgen dat jongeren de aandacht krijgen die ze nodig hebben, in gesprek met ze blijven over de Bijbel en het geloof en maken dat ze de ruimte krijgen voor twijfel en het stellen van vragen. Wij weten niet alles, en dat hoeft ook niet. Zolang we uiteindelijk, net als Todd Wood¹³, dat wat God ons in Zijn Woord te kennen heeft gegeven maar niet ondergeschikt maken aan wat wij mensen allemaal denken te weten over de wereld waarin wij leven (en vooral wat we denken te weten over de ‘vele miljoenen en miljarden jaren’ hiervoor).