Nog niet zo lang geleden werden de resten van een cipressenbos ontdekt op de bodem van de Golf van Mexico, ter hoogte van de kust van Alabama (VS). Hoe komen die daar? Kennelijk is de zeespiegel zo sterk gestegen dat de bomen onder water kwamen te staan. Kan een klimaatverandering daarvoor zorgen?
Een kleine twintig meter onder de groene golven, zo’n 24 kilometer uit de Amerikaanse kust, liggen de restanten van een oud bos van reuzencipressen. De aanwezige stompen omzomen een voormalige rivierbedding die bij de kust begint, vlak bij waar nu de Mobile-Tensaw rivierdelta is. De cipressenstronken staan verspreid over de zeebodem, ongeveer anderhalve meter uiteen. Dat is niet anders dan bij een bos dat tegenwoordig op een kustvlakte langs een rivier zou liggen. De stompen dichter bij de voormalige rivier zijn het opvallendst; soms steken ze anderhalve meter boven de huidige zeebodem uit.
‘Knietjes’
De meeste bomen hebben onderaan een wirwar van wortels. De stronken zijn tot wel drie meter dik. Verder van de stroombedding af markeren meer stompen de zeebodem, maar die zijn niet zo groot en steken gewoonlijk niet meer dan tien centimeter boven de zeebodem uit. De stompen hebben het karakteristieke, onregelmatige uiterlijk van een cipres, elk met een ring van ademwortels eromheen. Dat zijn houtachtige, holle delen vanuit de wortels, die als ‘knietjes’ boven de grond steken. Moderne moerascipressen vormen deze tot wel twee meter hoge ‘knietjes’ nog steeds als ze regelmatig onder water staan. Er zijn ook omgevallen bomen aanwezig, die zo dik zijn dat de duikers ze niet konden omarmen. Het was orkaan Ivan die in 2004 de modder deed verdwijnen en de stompen zichtbaar maakte. Hoewel het hout is gaan rotten, zijn de stronken nog steeds redelijk geconserveerd. Het hout heeft nog steeds de duidelijke cipressengeur en het hars is nog vloeibaar.
IJstijd
Hoe heeft hier ooit een bos kunnen groeien? En wanneer steeg het oceaanwater zo sterk dat dit het bos en de rivier bedekte? Opwarming van de aarde en het overstromen van kustgebieden zijn geen recente problemen. Sinds de zondvloed varieert het zeespiegelniveau sterk. De aanwezigheid van deze cipresstompen op de zeebodem zijn een duidelijke aanwijzing voor een grote klimaatverandering die na de zondvloed (zo’n 4.300 jaar geleden) op aarde plaatsvond. Gedurende de ijstijd, in de eeuwen volgend op de zondvloed, was veel water van oceanen vastgezet in gigantische ijspakketten en gletsjers. Hierdoor daalde de zeespiegel enorm. De cipressen maakten hiervan gebruik om zich in de nieuwe kustgebieden te verspreiden. Door het snelle smelten van het ijs, vanaf ongeveer 4.000 jaar geleden, overstroomde het bos en raakten de stronken en omgevallen bomen met een dikke, conserverende laag modder bedekt.
Dit artikel is met toestemming overgenomen uit Weet Magazine. De volledige bronvermelding luidt: Snelling, A.A., 2016, Bomen op de zeebodem. Hoe komt dat bos daar?, Weet 39: 24.
