Vraag
Pas zag ik een documentaire waarin de evolutie werd verdedigd. Een argument was dat de chimpansee 24 chromosomenparen hebben, terwijl de mens er 23 heeft. We zouden daarom een gezamenlijke voorouder hebben. Een chromosoom heeft een centromeer in het midden en aan beide uiteinden zit een telomeer. Als je ervan uitgaat dat er ergens tijdens de evolutie twee chromosomen zijn samengevoegd, zou je verwachten dat mensen een chromosoom hebben waarin je de twee oude chromosomen terugziet. Laat dat nu zo zijn! Chromosomenpaar 2 van de mens heeft inderdaad twee centromeren, waarvan er een buiten gebruik is geraakt. Bovendien zitten in het midden van dit chromosoom de restanten van twee telomeren. Hoe kun je dit verklaren?
Antwoord
Midden op chromosoom 2 zitten inderdaad zogenaamde telomerische sequenties, die typerend zijn voor de uiteinden van chromosomen. Ook klopt het dat er op chromosoom 2, behalve één functioneel centromeer, op nog een plek centromerische (alphoïde) sequenties zitten. Dit alles lijkt er sterk op te wijzen dat chromosoom 2 het product is van een fusie tussen twee kleinere chromosomen.
Creationisten hebben hier twee mogelijke verklaringen voor. Verklaring 1: Er heeft inderdaad een fusie plaatsgevonden, waarschijnlijk heel vroeg in de menselijke geschiedenis. Misschien hadden Noach en zijn familie reeds het gefuseerde chromosoom? Deze verklaring is echter niet zonder problemen (zie hieronder). Verklaring 2: Er heeft helemaal geen fusie plaatsgevonden, en de telomerische en centromerische sequenties hebben of hadden een andere (tot nog toe onbekende) functie.
Er is bewijsmateriaal dat de argumenten voor een fusie ondermijnt. Het blijkt namelijk dat het helemaal niet zo uniek is om telomerische sequenties in het midden van chromosomen aan te treffen. Ook op diverse andere chromosomen bevinden zich zogenaamde ‘interne’ telomerische sequenties. Hetzelfde geldt voor de alphoïde sequenties: die zitten niet alleen in centromeren, maar ook elders op chromosomen. Alphoïde sequenties zijn dus niet per se een aanwijzing voor een voormalig centromeer. Bovendien zijn de telomerische en alphoïde sequenties wel
heel erg gedegenereerd als ze werkelijk de overblijfselen van een fusie zijn. Echte telomeren bestaan uit zo’n 2.000 herhalingen van de DNA-sequentie TTAGGG, direct achter elkaar. Maar op de plek van de veronderstelde fusie vind je een grote wirwar van enkele honderden door elkaar gehusselde telomerische sequenties. Er zijn minder dan 200 intacte herhalingen van de sequentie, en nergens meer dan twee herhalingen achter elkaar. Ook de alphoïde sequenties wijken sterk af van die in functionele
centromeren. Het is zeer de vraag of die mate van degeneratie wel mogelijk is binnen het tijdsbestek sinds de fusie (maximaal 6 miljoen jaar geleden volgens evolutionisten, en minder dan 6000 jaar geleden binnen het scheppingsmodel).
Toch blijft het opvallend dat telomerische en alphoïde sequenties ongeveer op de plek worden aangetroffen waar je ze zou verwachten in het geval van een fusie. Creationisten moeten hier dus nog heel wat onderzoek
naar doen.
Dit artikel is met toestemming overgenomen uit Weet Magazine. De volledige bronvermelding luidt: Heugten, G.J.H.A. van, 2015, Chromosomen van aap en mens: Is er overlap?, Weet 31: 49.
