Omdat gesprekken over geloof en wetenschap kunnen uitgroeien tot verhitte discussies, is het belangrijk naar elkaar te blijven luisteren. ‘Wie antwoordt voordat hij geluisterd heeft, het is hem tot dwaasheid en schande.’ (Spreuken 18:13) Dan zijn het geen zinlose discussies, maar zoektochten naar de waarheid. ‘Het hart van de verstandigen verwerft kennis, en het oor van wijzen zoekt kennis.’ (Spreuken 18:15)
Nadat iemand uit onze achterban een dvd1 uit onze webshop had aangeschaft, ontstond tussen hem (P.M.) en mij2 een interessante briefwisseling, die we graag met jullie willen delen. Vandaag deel 2. Deel 1 gemist?
Beste P.,
Hartelijk dank voor je mail. Het is fijn zulke discussies te kunnen voeren op respectabele manier. Het coronavirus lijkt bij mij voorlopig buiten de deur te blijven, ik hoop dat dat voor jou ook geldt.
Het is inderdaad heel interessant dat er van de zevende dag niet wordt gezegd dat er een avond en een morgen was. Ik kan me voorstellen dat dat, in bepaalde mate, betekent dat de zevende dag nooit is opgehouden: God rust nog steeds van Zijn scheppingswerk. Volgens de kanttekeningen van de Statenvertaling betekent het ‘rusten’ dat God ophield ‘nieuwe soorten van dingen te scheppen’. (Overigens nog een argument tegen dat God evolutie gebruikt zou hebben voor de schepping: evolutie is een proces dat nooit ophoudt, dus wat betekent de ‘rustdag’ dan?)
Wat betreft scheppen ten opzichte van maken: ik heb in mijn vorige mail gesproken over dat God zon en maan ‘schiep’ op de vierde dag, terwijl er inderdaad ‘maakte’ staat. Mijn interpretatie van het gebruik van dit woord is dat God de hemellichamen maakte op de vierde dag, mogelijk uit al eerder geschapen materie (toen Hij hemel en aarde schiep). De interpretatie van Dr. Reisel vind ik niet logisch, want ‘zichtbaar maken’ is iets anders dan ‘maken’. Omdat ik Genesis 1 (met de hele Bijbel) beschouw als Gods geopenbaarde Woord, beschouw ik elk woord in de Bijbel als zorgvuldig gekozen. (Nogmaals, mijn bescheiden mening:) ik denk dat áls God inderdaad zon en maan al eerder zou hebben gemaakt (of geschapen), en die op de vierde dag pas zichtbaar zou hebben gemaakt, de tekst in Genesis 1 anders zou zijn geweest. Dan had er iets gestaan zoals: ‘Laten de lichtbronnen zichtbaar zijn (…). En God deed de lichten verschijnen aan het uitspansel…’ (of iets dergelijks).
Met hoe de tekst er nu staat, vind ik het heel onlogisch om een optrekkende nevel te lezen in ‘God dan maakte die twee grote lichten’. (Overigens wil ik niet uitsluiten dat fotosynthese wel al kon plaatsvinden met het licht dat God op de eerste dag heeft gemaakt, maar dat terzijde.)
Een ander punt dat ik wil maken gaat over de dood. In de hele Bijbel wordt de dood gezien als de straf op de zonde, de laatste vijand, iets slechts en onnatuurlijks. Het proces van evolutie is een proces van dood en lijden: survival of the fittest betekent het doodgaan van de zwakken. Evolutie gebeurt volgens de biologie door de combinatie van 2 processen: mutaties en natuurlijke selectie. Mutaties zijn willekeurige fouten die gemaakt worden bij het kopiëren van het DNA. De individuen met de beste overlevingskans (en meestal dus het beste DNA, de minste mutaties, of, in theorie, de beste ‘gunstige’ mutaties) ‘winnen’ van de zwakkere individuen: dat is natuurlijke selectie. Dood is een noodzakelijk onderdeel van dat proces, want anders kunnen ‘mislukte’ individuen met slechte mutaties zich voortplanten en is er geen biologische ‘vooruitgang’.
Evolutie is een proces dat ik niet vind passen bij God zoals ik Hem ken; als de dagen in Genesis 1 om perioden zouden gaan, bestond er toen al dood en lijden? (Er is geen dood zonder lijden in evolutie.) Vond er evolutie plaats?
(Als God Adam en Eva gebiedt om niet van de boom te eten, waarschuwt Hij hen met de consequentie van de dood. Sommigen zeggen dat omdat Adam en Eva moesten kunnen begrijpen wat ‘dood’ betekende, dieren al wel konden sterven. Mijn voorzichtige interpretatie is dat dieren niet doodgingen vóór de zondeval, maar dat het concept ‘dood’ wel vanuit de plantenwereld aangeduid kon worden, ondanks dat ‘dood’ voor een plant anders werkt dan voor dieren en mensen: planten kunnen deels dood zijn. Zie ook Gen. 1:29-30, waar alleen plantaardig voedsel voor de mensen en dieren werden genoemd. Vergelijk met Gen. 9:33)
Gezien alle punten die we hebben besproken, denk ik dat we niet definitief kunnen vaststellen of er daadwerkelijk dagen van 24 uur bedoeld zijn in Genesis 1. Ik denk wél dat het heel belangrijk is dát er over dagen gesproken wordt, aangezien daarop teruggekomen wordt in onder andere de Tien Geboden (Ex. 20).
Nog even terugkomend op scheppen en maken: In Genesis 1:27 staat (drie keer) dat God de mens schiep, niet maakte. De mens is door een aparte scheppingsdaad op de wereld gekomen. Niet door het ‘uitkiezen’ of ‘roepen’ van de mens uit een groep ‘net-niet-mensen’. Wat mij betreft is dat een van de belangrijkste dingen in het schepping-evolutie debat. Wat mij betreft laat de tekst geen enkele ruimte voor een andere interpretatie dan dat God de hemel en aarde in het begin geschapen heeft, en dat Hij de mens als kroon op de schepping naar Zijn Beeld geschapen heeft, níet door evolutie.
Jezus, Die wist waar Hij het over had, bevestigt de historiciteit van Genesis 1 als Hij zegt: ‘Maar van het begin der schepping heeft God hen man en vrouw gemaakt.’ (Markus 10:6)
Ik hoop dat deze gedachten je helpen in je onderzoek van deze onderwerpen.
Hartelijke groeten,
Irene
Beste Irene,
Fijn te horen dat COVID-19 je met rust laat en ik hoop van harte ook je familieleden en vrienden want die zijn het nauwst met je verbonden. Maar al deze situaties zijn door Jezus voorzegd bijvoorbeeld in Lukas 21:11 waar een aantal vertalingen zelfs het woord ‘epidemieën’ gebruiken. Maar goed, de tijd zal komen dat ook vers 28 in vervulling zal gaan. Tussen haakjes, ik zag op jullie website een boek dat ik heb besteld want ook dat onderwerp interesseert me uitermate. De ark van Noach – mythe of realiteit?4 Op het ogenblik ben ik het boek van Tjarko Evenboer, De wereldwijde vloed5, aan het lezen en ik mag wel zeggen dat het een goed samengesteld boek is met heel wat wetenswaardigheden.
Om even terug te komen op je laatste brief, waar ik goed over heb nagedacht, zijn er een paar dingen die ik graag zou willen aanvullen. Op de eerste plaats vindt ik het argument ‘… dat God evolutie gebruikt zou hebben voor de schepping: evolutie is een proces dat nooit ophoudt, dus wat betekent de “rustdag” dan?’ heel goed gevonden en beslist steekhoudend. Zij die in de Bijbel geloven en in de Schepper en tegelijkertijd de evolutie voorstaan zouden hier eens goed over moeten nadenken. Je opmerkingen over de dood als straf op de zonde, is volledig Bijbels is. Mutaties, DNA en dat evolutie een proces is dat niet past bij God zijn Bijbels gezien terechte conclusies. Helemaal met je eens.
Ook ben ik het helemaal met je eens dat ‘de Bijbel Gods geopenbaarde Woord is, en dat elk woord in de Bijbel zorgvuldig gekozen is’. Hoewel we aan de andere kant zien dat er vaak, en dat gebeurt op vele terreinen en onderwerpen, net zoveel ideeën, zienswijzen en interpretaties zijn als er mensen rondlopen. Ja, ik heb dit nu een beetje ruim gezegd, maar je begrijpt ongetwijfeld wat ik ermee wil zeggen. Om een voorbeeldje aan te halen wat me opviel toen ik wat naslagwerk deed over Genesis 1, las ik wat de opinie was van de 17de eeuwse theoloog John Bunyan. In de loop van zijn commentaar over Genesis 1 schrijft hij: ‘Ik denk, dat …’; ‘Ik denk, dat …’; ‘… (volgens mijn gevoelen)’. Ja, er zijn veel verschillende en vaak persoonlijke meningen in omloop en daar is niet aan te ontkomen vanwege de vele verschillende achtergronden die mensen nu eenmaal hebben. Op zich maakt dit natuurlijk een discussie of een briefwisseling zoals wij die op dit moment hebben ook wel weer interessant.
Oké, to the point. Elk woord in de Bijbel is zorgvuldig gekozen. Daarom rijst de vraag waarom God in Genesis 1:1 het woord ‘schiep’ gebruikt6, net als in de tekst die je aangeeft 1:27 ‘schiep’7. Ook in vers 218. In al deze verzen het hebreeuwse ‘bara’ maar bijvoorbeeld in 1:7, 16 en andere verzen waar ‘maken’ in z’n verschillende vormen staat en waar het in het Hebreeuws ‘asah’ is. Ja, God heeft zorgvuldig in het ene vers ‘bara’ gebruikt en in andere ‘asah’ en daar is dan altijd een reden voor.
Zoals in elke taal hebben veel woorden hun betekenisnuances en staan de vertalers voor een enorme uitdaging om het begrip zo nauwkeurig mogelijk weer te geven. De Bijbelvertalers staan dan ook voor een enorme verantwoordelijkheid om de oorspronkelijke taal zo goed mogelijk weer te geven. Ik heb dan ook het diepste respect voor hun werk.
In Genesis 1:1 vertaalt de grote meerderheid ‘schiep God’. Wat schiep Hij? Wel, ‘de hemel en de aarde’. Het woord ‘hemel’, daar hebben we het weer, heeft zo z’n betekenisnuances en de Bijbelgeleerden, theologen kunnen daar zo hun mening over hebben. Vaak hellen zij over naar de betekenis die ik hier zal weergeven door de verschillende Bijbelcommentaren:
- J.N. Darby – Synopsis van de Bijbel (19de eeuw) ‘… kortom, het hele stoffelijke heelal. “In het begin schiep God de hemel en de aarde”.’
- Aantekening Willibrordvertaling (1995): ‘God schept het hele universum (“hemel en aarde”).’
- Tekst voor Tekst (2010): ‘Gods soevereine schepping van het heelal uit het niets’
- Aantekening Herziene Statenvertaling-Studie Bijbel (2de druk 2015): ‘de hemel en de aarde betekent hier “alles”. Dat betekent dan dat “In het begin” verwijst naar het begin van alles. De tekst geeft aan dat God alles in het heelal schiep …’
Dus ‘in het begin’ schiep God hemel en aarde en niet op de vierde dag (vers 16 spreekt over de zon, maan en sterren). Als we in Genesis 1:14, 16 ‘maken’ als ‘scheppen’ uitleggen en als God toen pas, dus op de vierde dag de zon, maan en sterren schiep wat blijft er dan voor die tijd van ons melkwegstelsel over? Alleen de aarde! Jouw opmerking geeft te denken ‘mogelijk uit al eerder geschapen materie’. Maar wat moet je je daar van voorstellen? Daarbij komt dat in de eerste dagen de aarde gewoon een ijsklomp was want er was geen enkele inwerking van de zon want die was er gewoon niet en ik hoef jou niets uit te leggen afstand aarde / zon en de gevolgen daarvan.
Wel, Irene, met alle respect voor de andere zienswijzen maar de zienswijze en uitleg van Genesis 1:16 door Dr. Reisel komt me niet onlogisch voor. Daarbij komt dat er ook andere vooraanstaaande Bijbelgeleerden zijn die de zienswijze van Dr. Reisel ondersteunen. Bijvoorbeeld in Rotherhams Emphasised Bible in voetnoot b voor vers 14 zegt de vertaler ‘diffuus licht’ waarmee hij de zienswijze van Dr. Reisel ondersteunt.
Wel Irene, ik snap heel goed dat er zo nog veel meer voor- en tegenargumenten kunnen worden aangehaald en, zoals jij zelfs beter weet dan ik, dat gebeurt ook in de wetenschappelijke wereld. Maar we mogen nooit en te nimmer uit het oog verliezen dat de aarde is geschapen om ons als mensen gelukkig te laten zijn en dienen we God te danken dat hij Johannes 3:16 ook heeft laten optekenen.
Ontvang nogmaals mijn zeer hartelijke groeten.
P. M.
Voetnoten
- De achilleshiel van de evolutie
- Irene, medewerker bij Logos Instituut
- [God zegt tegen Noach:] ‘Alles wat zich beweegt waarin leven is, zal u tot voedsel dienen; Ik heb het u allemaal gegeven, evenals het groene gewas.’ (HSV)
- https://webshop.logos.nl/winkel/producttype/boeken/de-ark-van-noach-mythe-of-realiteit/
- https://webshop.logos.nl/winkel/doelgroep/bovenbouw-middelbare-school/de-wereldwijde-vloed/
- ‘In het begin schiep God de hemel en de aarde.’ (HSV)
- ‘En God schiep de mens naar Zijn Beeld; naar het Beeld van God schiep Hij hem; mannelijk en vrouwelijk schiep Hij hen.’ (HSV)
- ‘En God schiep de grote zeedieren en alle krioelende levende wezens waarvan het water wemelt, naar hun soort, en alle gevleugelde vogels naar hun soort. En God zag dat eht goed was.’ (HSV)
