Apen zijn intelligente dieren, maar om ze nu op één lijn te zetten met mensen? Dat gaat wel heel erg ver. Niet voor dierenrechtenadvocaat Steven Wise. Als het aan hem ligt krijgen chimpansees een wettelijke status en bijzondere rechten in onze samenleving. Als het aan hem ligt duiken er straks overal om ons heen chimpansees op die de macht overnemen. Een soort Planet of the Apes dus. Zie je het al voor je? Een solliciterende chimp die een brief thuisgestuurd krijgt waarin staat: ‘Wij vinden u de beste kandidaat en feliciteren u met uw nieuwe baan als mensverzorger.’
Alle gekheid op een stokje: zo ver zal het niet komen. Toch klinkt hier wel een serieuze ondertoon in door. Deze ideeën ontstaan als je de lijn doortrekt dat mensen en chimps dezelfde gemeenschappelijke voorouder hebben. Ook heeft het alles te maken met de mythe van 98%. Wat dat is? Je zult vast weleens gehoord hebben dat mensen en chimps nagenoeg hetzelfde DNA hebben. Ze zouden voor maar liefst 98% genetisch hetzelfde zijn. Daardoor is het aannemelijk te denken dat we van dezelfde aapachtige voorouder afstammen. Die 98%-mythe (want dat is het) doet nu al decennia de ronde en wordt gebruikt om mensen ervan te overtuigen dat ze halve apen zijn, en apen halve mensen. Wonderlijk dat men hierin gelooft. Je kunt die mythe namelijk makkelijk weerleggen. Van chimps is bekend dat ze 12% meer DNA hebben dan mensen. Dat levert een probleem op voor de 98%-mythe. Hoe kan 12% meer DNA nu 98% overeenkomst opleveren? De som wordt dan 100 + 12 = 98. Een kind kan zien dat dat niet klopt.
Toch is de 98%-mythe hardnekkig. Hij stamt uit de tijd dat de methode van DNA-vergelijking nog niet zo goed was als nu. Tegenwoordig kunnen we DNA gedetailleerd ontleden. We weten al lang dat ‘de code van het leven’ te verdelen is in de letters A, T, C en G. Op basis daarvan kun je een vergelijking doen, letter voor letter, om te zien hoe identiek mens- en chimp-DNA zijn. Als je dat goed doet, en je neemt al het DNA-materiaal van mens en chimp erin mee, dan kun je zelfs op een overeenkomst van
zo’n 70% uitkomen. Dat betekent dat het verschil tussen chimp en mens wél groot is, want het gaat om een verschil van honderden miljoenen letterposities.
Maar hoe kan het dan dat men toch vasthoudt aan 98%? Dat komt doordat men selectief te werk gaat. Om te beginnen worden grote stukken DNA-streng, met duizenden letters, niet meegeteld als verschillen tussen mens en chimp. Ook kijkt men alleen naar het deel van het DNA dat gebruikt wordt om eiwitten te bouwen; en daarvan selecteert men zorgvuldig bepaalde stukjes. Men kiest een gen waarvan men weet dat zowel mens als chimp dat heeft. Echt verrassend is het niet dat je zo de 98%-mythe in stand kunt houden. Zelfs banaan-DNA lijkt dan nog veel op mens-DNA!
Als je van één autobouwer diverse modellen naast elkaar zet, is het niet verwonderlijk dat onderdelen ervan dezelfde bouw hebben. Dat geldt ook voor overeenkomsten in genen en pleit voor een gemeenschappelijke Ontwerper, niet voor een gemeenschappelijke voorouder.
Dit artikel is met toestemming overgenomen uit Weet Magazine. De volledige bronvermelding luidt: Demoed, J.F.A., 2016, De 98%-mythe, Weet 40: 51.
