De dwaas en de ketter gaan samen in gesprek

Het debat over het thema schepping of evolutie gaat er niet altijd zachtzinnig aan toe. Soms lopen de emoties hoog op en klinken er persoonlijke verwijten als ‘dwaas’ of ‘ketter’. The Colossian Forum wilde voorbij de emotie en nodigde een ‘dwaas’ en een ‘ketter’ uit voor een persoonlijke meeting. De biochemicus dr. Todd C. Wood en de geneticus dr. Darrel Falk gingen op de uitnodiging in en er volgde een vriendelijk gesprek.

The Fool and the Heretic

In 2013 organiseerde The Colossian Forum een gesprek tussen Wood en Falk. Naar aanleiding van dit gesprek verscheen dit jaar het boekje The Fool and the Heretic.¹ Dr. Todd C. Wood is een biochemicus en creationist. Hij is bij vriend en vijand bekend om zijn genuanceerde uitspraken over de evolutietheorie en zijn werk aan statistische baraminologie.² Dr. Darrel Falk is een geneticus en theïstisch evolutionist. Hij is bekend als voormalig directeur van de theïstisch evolutionistische denktank BioLogos.³ Beiden zijn ze overtuigd christen maar hebben ze een tegengesteld uitgangspunt in het oorsprongsdebat en steken dat niet onder stoelen of banken.

The Fool and the Heretic

Twee wetenschappers die binnen het oorsprongsdebat de emoties proberen te overstijgen. Zo kan het boekje van Wood en Falk samengevat worden. Het eerste deel gaat over de vraag waarom de ander het verkeerd ziet en wat dat uitmaakt. Zowel Todd als Darrel geven aan waarom in hun ogen de ander verkeerd zit en dat deze zienswijze schadelijk is voor de kerk. In het tweede deel van het boekje stellen beide wetenschappers zich voor. Er volgt een levensverhaal over zowel het aardse als het geestelijke leven van de auteurs. In het derde deel schetsen de auteurs gedachten bij het gesprek. Beide auteurs geven aan dat ze in eerste instantie niet zoveel trek in een gesprek hadden met elkaar. Het vierde deel gaat over de bijbeluitleg van beide heren. Waarom is Genesis geschiedenis? Wat doet de ander verkeerd? Het vijfde deel gaat over de wetenschap van beide heren. De voert een pleidooi voor naturalistische wetenschap (Darrel) de ander voert een pleidooi voor creationistische wetenschap (Wood). In het zesde en laatste deel komen de conclusies. Beiden erkennen elkaar als christen en hopen dat dit gesprek vervolgd wordt. Al noemen ze elkaar, tot schrik van Rod Barrett (The Colossian Forum), ‘mortal enemies’ (blz. 164), toch willen ze met elkaar in gesprek blijven. Dit gesprek heeft bij beide partijen het beeld bijgesteld en het heeft de onderlinge band versterkt.

Vrede, vrede en geen gevaar

In het voorwoord benadrukt Rod Barrett dat de band van de liefde belangrijk is. We zouden voor Barrett alles voor elkaar over moeten hebben, omdat binnen een lichaam een oog de hand nodig heeft en het hoofd de voeten (1 Korinthe 12:21).⁴ We zouden volgens Barrett een voorbeeld moeten nemen aan Jezus⁵:

Jesus cuts through arguments in ways that bring us back to the fundamentals. His enemies tried to entrap him with the hot debate over paying taxes. But he refused the two options and challenged his followers to dig deeper to discover what it might mean to give to God what belongs to God.

Bij een debat over oorsprongsvragen kunnen emoties heel sterk oplopen. Dat komt omdat er iets fundamenteels in het geding is. Zeker als de andere partij niet doet wat de ene partij zou willen. Ik zag dat sterk bij de discussie rond het boek van prof. Gijsbert van den Brink. In dat boek worden wetenschappelijke argumenten van creationisten en Intelligent Design met enkele oneigenlijke en achterhaalde argumenten af geserveerd. Dat getuigt niet van een oprecht verdiepen in de opponent en kan leiden tot emoties. Anderzijds waren er creationisten die allerlei dingen meenden te moeten zeggen over dat boek zonder het boek gelezen te hebben. Ook dat kan leiden tot emoties. Deze emoties waren te voorkomen geweest wanneer men de tijd en moeite genomen zou hebben om, in liefde, naar elkaar te luisteren. Dit boekje kan als voorbeeld dienen hoe dat wel zou kunnen. Wat je door de regels heen merkt is dat men aardig voor elkaar wil zijn. Het voorwoord van Barrett vind ik overigens niet heel erg sterk. Door eenzijdig te focussen op de liefde kan de waarheid ten onder gehouden worden. Door eenzijdig te focussen op de liefde kunnen er allerlei dwalingen in de kerk binnensluipen en kan de kerk van binnenuit beschadigd worden. Daarom zie ik liever geen eenzijdige focus op de liefde maar een veelzijdige focus rond de woorden liefde en waarheid. Deze week hoorde ik een preek over psalm 15. Dat gaat over de vraag ‘HEERE, wie zal verkeren in Uw tent?’ Het antwoord op die vraag staat in vers 2 en 3: ‘die met zijn hart de waarheid spreekt’ en ‘zijn metgezel geen kwaad doet’. De oorsprongsvraag gaat over waarheid. Deze waarheid moeten we in liefde brengen. En dan kunnen we inderdaad een voorbeeld nemen aan de Heere Jezus Christus. Hij bracht de waarheid in liefde en ging een stellig antwoord over oorsprongsvragen (hij verdedigde een historische Adam en een wereldwijde zondvloed) niet uit de weg.⁶ Focussen we alleen op de liefde dan zal dat leiden tot ‘vrede, vrede en geen gevaar’-preek (zie 1 Thessalonicenzen 5:3 en Jeremia 8:11). Beter is het om met elkaar in gesprek te gaan en elkaar in liefde (en daarmee zonder harde persoonlijke woorden) de waarheid te vertellen. Mijns inziens zijn Wood en Falk daarin geslaagd.

Quote Mining

Veel theïstisch evolutionisten lopen weg met dr. Todd C. Wood. Dat is terecht! Hij is een vriendelijke, eerlijke en genuanceerde man. Hij doet wat mij betreft ook zeer goed werk als het gaat om (statistische) baraminologie. Elke publicatie die hij daarover schrijft lees ik met zeer veel interesse en plezier. Helaas lopen theïstische evolutionisten niet weg met zijn statistische werk. Veel van deze evolutionisten zijn daar niet eens van op de hoogte. Wood is geliefd vanwege zijn genuanceerde uitspraken rond de evolutietheorie. Hij geeft toe dat de evolutietheorie een sterke en een extreem succesvolle wetenschappelijke theorie is. ‘Zie je wel’, zeggen deze theïstische evolutionisten dan, ‘zelfs een creationist als Todd Wood geeft aan dat de evolutietheorie een sterke theorie is, dus…’. Zoals ik al vaker heb aangegeven is dat een uit de context geplukt citaat. Het doet geen recht aan de drijfveren en de zienswijze van Wood. Ik ben het eens met Wood. De evolutietheorie is een zeer sterke naturalistische theorie en als ik zelf naturalist was geweest dan was ik ongetwijfeld deze theorie gevolgd. Maar dat is niet het hele verhaal. Wood schrijft op blz. 29:

Darrel R. Falk is right about a lot of things. He’s right when he says that evolutionary scientists have collected a vast amount of evidence supporting the theory of evolution. He’s right when he says that there’s evidence supporting evolution of humans from animals over million of years. He’s right when he says that evolution is an extremely succesful theory, accepted almost without question by a huge majority of the world’s scientists. But all of that evidence and all of that support don’t make evolution true. The grand story of evolution from the first primitive cells to our modern world teeming with living things is false, which means Darrel and any other scientist who believes that evolution accurately describes how this world of living things developed are mistaken. I am not surprised that a non-Christian scientist would accept the theory of evolution, nor am I all that surprised that Christians like Darrel might see no conflict between their faith in Christ and acceptance of evolution. But I am deeply troubled by Christians who promote the compatibility of Christianity and evolution. Ultimately, I believe they are dangerous. I believe that Darrel and other Christian evolutionists are harming the church.

Ik hoop dat theïstische evolutionisten dit boek gaan lezen en voortaan ook de context citeren waarin dit citaat geschreven is. Als die context in het bovenstaande niet duidelijk wordt, dan wordt die dat wel in het eerste hoofdstuk dat Wood schrijft onder de titel ‘Why Darrel is Wrong and Why it Matters’. Wood wil met zijn werk niet de evolutietheorie (direct) bestrijden, maar hij wil komen met een betere verklaring voor deze werkelijkheid. Hij wil, door met een andere bril naar deze werkelijkheid te kijken, tot andere en betere theorieën komen. Hij geeft als voorbeeld het uitgebreide werk van dr. John Whitmore et al. rond de Coconino Sandstone. Als deze theorieën beter zijn dan de evolutionistische, dan heeft hij indirect ook argumenten tegen (delen van) de evolutietheorie geleverd. Ook hier ben ik het met Wood eens, wij moeten met een beter alternatief komen dat een betere verklaring voor de data geeft. Maar ik denk ook dat een kritische reflectie op de naturalistische theorie van Universele Gemeenschappelijke Afstamming zinvol is. Het is nodig dat studenten weten dat je binnen de wetenschapsbeoefening geen theorieën tot dogma moet verheffen en dat je te allen tijde kritisch moet zijn op wetenschappelijke hypotheses, theorieën en denkramen. Dat geldt voor zowel creationistische als naturalistische theorieën. Ik pleit daarom meer voor een combinatie van Intelligent Design (met gedegen argumenten tegen de theorie van Universele Gemeenschappelijke Afstamming)⁷ en Wood (met een gedegen raamwerk voor creationistische wetenschapsbeoefening)⁸. We kunnen niet tegen studenten zeggen: ‘De evolutietheorie? Wacht maar een tijd dan kom ik met een beter alternatief’.⁹ We moeten onze studenten leren kritisch te reflecteren en ze als gelovigen bagage meegeven om te kunnen staan in een universitaire wereld. Volledig afhankelijk van onze Schepper.

Ten slotte

Er valt nog veel meer te zeggen over dit boekje. Zo wil Falk onder de titel ‘Overwhelming evidence’ de argumenten voor de evolutietheorie bespreken, maar gaat het hoofdstuk meer over filosofische en theologische inpassingen dan over natuurwetenschap. Overigens ben ik blij met de houding van Falk naar Wood en zijn bereidheid om in gesprek te gaan. Je leert Falk in dit boek kennen als sympathieke man. Het lukt Wood om een persoonlijke karikatuur weg te nemen. Overigens blijven er karikaturen bestaan bij Falk over creationisten. Hij noemt wel vier keer dat creationisten Genesis lezen als een krant of een geschiedenisboek. Maar dat doen de meeste creationisten niet. Zij lezen Genesis als literair-historisch, met een diepere geestelijke dimensie. Dat is anders dan een bijbelboek lezen als een krant of een geschiedenisboek. Verder bevatten kranten en geschiedenisboeken grote fouten of paradigmatische vooringenomendheid terwijl Genesis dat niet heeft. Jammer dat Falk deze karikatuur blijft aandragen terwijl Wood anders aangeeft. Maar ondanks dat lijkt het een waardig gesprek geweest te zijn. Vriendelijk maar duidelijk!

1. Wood, T.C., Falk, D.R., 2019, The Fool and the Heretic. How two scientists moved beyond labels to a Christian Dialogue about Creation and Evolution (Grand Rapids: Zondervan).
2. Zie zijn persoonlijke blog: http://toddcwood.blogspot.com/ en de organisatie waar hij voor werkt, Core Academy of Science: http://coresci.org/.
3. Zie voor Darrel Falk: https://en.wikipedia.org/wiki/Darrel_R._Falk en BioLogos: https://biologos.org/.
4. Zie blz. 12.
5. Zie blz. 11.
6. Oorsprongsvragen zijn van een andere orde dan detailvragen over belastingbetalen.
7. Zie bijvoorbeeld het boek Theistic evolution. Gegevens: Moreland, J.P., Meyer, S.C., Shaw, C., Gauger, A.K., Grudem, W., 2017, Theistic Evolution. A Scientific, Philosophical, and Theological Critique (Wheaton: Crossway).
8. Zie bijvoorbeeld het boek The Quest. Gegevens: Wood, T.C., 2018, The Quest: Exploring Creation’s Hardest Problems (Dayton: PRJ Books).
9. Dat is overigens niet iets wat Todd zegt tegen zijn studenten. Hij gaat positief met hen in gesprek en organiseert voor hen retreats.