De pot verwijt de ketel dat deze zwart ziet – Een reactie op kritiek van de structureel geoloog drs. Leon van den Berg

In 2017 ging ik in (schriftelijk) debat met de structureel geoloog en fotograaf drs. Leon van den Berg. Beiden reageerden we in drie bijdragen op elkaar. Een openingsbijdrage, een kernbijdrage en een slotbijdrage. Ik vond dat een teleurstellende ervaring. Drs. Van den Berg reageerde, in mijn ogen, nauwelijks op vragen en stellingen die ik opwierp. Het zogenoemde ‘wetenschappelijke creationisme’ laat de geoloog echter niet los. Onlangs heeft hij op zijn blog een nieuwe ‘aanval’ geopend. Hieronder wil ik op punten uit het artikel van deze geoloog reageren.¹

Inleiding

Op 19 september 2020 plaatste drs. Leon van den Berg op zijn blog een artikel met als titel: ‘De truks [sic] van de “wetenschappelijke” creationisten’.² De geoloog meent dat creationisten leken een rad voor ogen draaien en hen (wil) misleiden. Truc moet hier niet gezien worden als een handigheidje, maar als list in de vorm van bedrog.³ Dat is een stevige beschuldiging. Het is moeilijk om de intenties van mijn (mede)creationisten te beoordelen. Wij mensen zien namelijk wat voor ogen is, maar God ziet het hart aan. Ieder mens, of hij/zij nu creationist of (theïstisch) naturalist is, zal eenmaal rekenschap af moeten leggen van zijn/haar daden. Daar hoeven wij geen oordeel over uit te spreken. Heeft Van den Berg gelijk als hij aangeeft dat creationisten de boel (moedwillig) bedriegen? Hij geeft zes ‘voorbeelden’. De geoloog schetst helaas (!) een eenzijdig plaatje en valt in de kuil die hij voor creationisten graaft. Daarom moet ik denken aan het spreekwoord ‘De pot verwijt de ketel dat deze zwart ziet’. Op veel zaken heb ik in het verleden al geantwoord. Het valt mij ook op dat Van den Berg vrijwel niet uitlegt hoe de zaken volgens hem dan wél in elkaar zitten.

Don Quichot

De eerste truc is volgens Van den Berg een ‘Don Quichot’. Don Quichot is een edelman die in de war is. Zo erg zelfs dat hij windmolens aanziet voor reuzen. Don Quichot gaat in gevecht met deze windmolens in veronderstelling dat hij een gevecht met reuzen aan het voeren is.⁴ Hieruit is een spreekwoord ontstaan, namelijk ‘vechten tegen windmolens’. Een denkbeeldig gevaar bestrijden. Volgens drs. Van den Berg bestrijden creationisten denkbeeldige gevaren. “WC⁵ vallen een geologisch argument aan dat helemaal geen argument is.” De geoloog geeft aan dat de naturalistische geologie prima weet dat sedimentatie en erosie snel kunnen gaan. Van den Berg heeft met zijn laatste stelling helemaal gelijk. Naturalistische geologen weten, door veldervaring, heel goed dat sedimentatie en erosie snel kunnen gaan, zeker in onverhard gesteente en tufsteen⁶. Van den Berg geeft echter niet het volledige verhaal weer. Het mes snijdt aan meerdere kanten. Allereerst is er door mij in het verleden hierop gereageerd en ten tweede is de intentie vaak niet om naturalistische geologie aan te vallen, maar om de werkelijkheid beter te begrijpen. Ik besef terdege dat er creationisten zijn die dit wel zó doen zoals Van den Berg voorstelt, maar ik verdedig hier mijn eigen standpunt. Al in 2013 reageerde ik op het artikel waar Van den Berg naar verwijst over polystrate dendrolieten.⁷ Ik gaf toen met voorbeelden aan dat creationisten de visie van naturalistische geologen wel degelijk kennen en deze nota bene ook citeren.⁸ Waarom verwijst drs. Van den Berg niet naar dit artikel? Waarom een stelling herhalen en net doen alsof er niets gebeurd is? Dan nogmaals én met klem: Polystrate dendrolieten vormen géén probleem voor de naturalistische geologie, maar zijn wél een voorbeeld voor snelle sedimentatie. Het is jammer dat Van den Berg de moeite niet neemt om daadwerkelijk in gesprek te gaan met creationisten. Wanneer ik in mijn presentaties voorbeelden aanhaal van snelle sedimentatie en erosie is dat niet om daarmee de oren van naturalistische geologen te wassen⁹, maar om deze in te passen binnen een jonge-aarde-chronologie. Niet competitief denken, maar vanuit een scheppingsparadigma de vraag stellen: Hoe passen de puzzelstukjes in elkaar? Soms blijken sedimentaire processen inderdaad sneller te zijn gegaan dan naturalisten beweren¹⁰ en dat geldt ook voor erosie¹¹. Is dat erg? Nee, niemand heeft deze werkelijkheid in zijn broekzak en processen kunnen daarom anders (en sneller) verlopen dan in eerste instantie gedacht. Voor creationisten is snelle erosie en sedimentatie iets om blij van te worden, omdat dit voor hen beter past binnen een korte chronologie dan langzame processen. De discussie tussen creationisten en naturalisten gaat er niet over óf er snelle sedimentatie en erosie plaatsvindt, maar over de som van sedimentatie en erosie.¹² Is drs. Van den Berg hier nu zelf tegen windmolens aan het vechten?

Buigend gesteente

Er zijn inderdaad creationisten die beweren dat hard ‘gesteente niet kan buigen’. Van den Berg verwijst hierbij naar een artikel van de atmosferisch wetenschapper Michael J. Oard (M.Sc.). ¹³ Het artikel gebruikt ‘het niet kunnen plooien van gesteente’ hier terecht of onterecht inderdaad tegen de ‘miljoenenjarentheorie’. Momenteel is creationistisch geoloog dr. Andrew Snelling bezig met een onderzoek naar enkele plooien in de Grand Canyon.¹⁴ Het gaat hier gelukkig niet om bewust misleiden van publiek, maar, voor zover ik weet, om oprecht geformuleerde onderzoeken en opmerkingen. Leon van den Berg doet helaas hetzelfde als waar hij deze creationisten van verwijt. Volgens Van den Berg beweren creationisten hier ‘het kan niet’, en in dit geval zonder extra uitleg, maar Van den Berg beweert hier ‘het kan prima’ en dat ook zonder uitleg. Om een ‘truc’ te ontmaskeren dien je allereerst uit te leggen waarom de truc fout is en ten tweede uit te leggen hoe het dan wel zit. Het kan toch niet de bedoeling zijn om zonder uitleg creationisten verdacht te maken? Nu blijft het een ‘welles-nietes’-discussie, iedere jongere die nu op een willekeurige internetzoekmachine gaat zoeken raakt in verwarring. Kan hard gesteente ‘prima’ buigen? Beargumenteer, het liefst met behulp van empirisch waarneembare en verifieerbare voorbeelden.

Toveren met mooie plaatjes

In dit stukje haalt drs. Van den Berg twee zaken aan die allebei te maken hebben met radiometrische dateringen. Allereerst zouden creationisten ‘toveren met mooie plaatjes en berekeningen’. Ten tweede heeft hij een discussie gehad met Douwe Tiemersma naar aanleiding van zijn artikel over radiometrische dateringen.¹⁵ Tiemersma schrijft daarover ‘we weten de beginsituatie’ en legt dat uit. Van den Berg geeft hier aan dat we de ‘beginsituatie juist niet hoeven te weten’, maar legt dat niet uit.¹⁶ Dit is een discussie tussen Tiemersma en Van den Berg, maar zonder (goede) uitleg kan ik begrijpen dat Tiemersma geen wijzigingen aanbrengt in een artikel.¹⁷ De uitdaging aan drs. Van den Berg is om een goede uitleg te geven waarom de uitleg van Tiemersma fout is én hoe het dan wél zit. Het plaatje dat Leon van den Berg en Douwe Tiemersma gebruiken is overigens afkomstig van Wikipedia. Is deze naturalistische internetencyclopedie ook aan het toveren? Wat is er misleidend aan het plaatje? Gebruikt Van den Berg het plaatje in zijn blog ook om te toveren?

Excess argon

Van den Berg verwijt creationisten dat ‘zij een hoop technische termen gebruiken om kromme argumenten te verbloemen’. Met Van den Berg heb ik hier al eerder een discussie over gehad. Hij verweet creationisten er toen van bedenkers te zijn van het woord ‘paraconformities’. Dit is onjuist, ‘paraconformities’ behoren gewoon tot het vakjargon van een geoloog. Geldt ook hier dat Van den Berg niet goed op de hoogte is van de herkomst van terminologie? Waarom wordt het gebruik van algemene termen gezien als terminologie ‘om kromme argumenten te verbloemen’? Van den Berg verwijst naar een paper van dr. Steven A. Austin uit 1996 (!). In die paper doet Austin verslag van zijn onderzoek naar de bruikbaarheid van radiometrische dateringsmethoden. Hij ‘dateerde’ gestolde lava van de New Dacite Lava Dome van Mount St. Helens. Uit deze monsters kwamen voor naturalisten veel ‘te hoge leeftijden’ uit. Het blijkt dat er ook fenocrysten en xenocrysten zijn meegenomen. Fenocrysten¹⁸ zijn grote kristallen die eerder gevormd worden, doordat ze afkoelen in de magmakamer. Daardoor kunnen ze veel ouder zijn dan de overige gestolde lava. Dr. Austin noemt overigens ‘phenocryst’ wel in zijn paper: ‘Phenocryst’ komt maar liefst 35 keer voor. Dr. Kevin R. Henke heeft op de website No Answers in Genesis uitgebreide kritiek geleverd op de paper.¹⁹ Ik heb daar nog geen reactie op gezien van dr. Steven A. Austin of anderen. Wel is er een discussie geweest tussen dr. Henke en dr. David A. Plaisted.²⁰ Maar dit is al meer dan twintig jaar geleden. Wanneer creationisten geen weerwoord hebben dan moeten Henke (en in navolging van hem Blom en Van den Berg) gewoon gelijk krijgen en kan dit onderzoek van Steven A. Austin niet meer gebruikt worden tegen de betrouwbaarheid van radiometrische dateringsmethoden.²¹ Zolang er geen inhoudelijk weerwoord van creationistische zijde komt op de kritiek van dr. Henke zal ik dit argument in ieder geval niet meer gebruiken.²² Als laatste gaat Leon van den Berg te kort door de bocht als hij stelt dat het artikel ergens anders over gaat dan excess argon. Dit is niet (helemaal) het geval, heeft drs. Van den Berg het artikel wel volledig bestudeerd?

Steevast ontwijken van pertinente vragen

Volgens Van den Berg zouden creationisten ‘steevast (…) pertinente vragen’ ontwijken. Hij noemt een voorbeeld, maar daar wordt geen vraag ontweken. De geoloog stelt dat de vraag ontweken wordt ‘waarom wij in die sedimenten nooit fossielen van het huidige dierenrijk vinden’. In het debat in 2017 heb ik die vraag beantwoord. Allereerst met een wedervraag en daarna met het ontkrachting van deze stelling. Deze stelling is namelijk veel te kort door de bocht. Dit alles is na te lezen in mijn tweede bijdrage van het debat in 2017.²³ In dat debat heb ik verschillende vragen gesteld en stellingen opgeworpen waar drs. Van den Berg nauwelijks op gereageerd heeft. Is er dan ook sprake van ‘steevast ontwijken van pertinente vragen’? Overigens worden momenteel verschillende ‘pertinente vragen’ van de bewegingswetenschapper drs. Bart Klink en consorten beantwoord in ‘Antwoorden voor critici, sceptici en waarheidszoekers’.²⁴ Zelf beantwoordde ik de ‘pertinente vraag’ over de Australische buideldieren.²⁵ Al moet ik helaas het antwoord schuldig blijven, heb ik daarmee de vraag niet ontweken. Het kan zijn dat de antwoorden van creationisten niet bevredigend zijn, maar dat is niet hetzelfde als het ‘steevast ontwijken van pertinente vragen’.

Mond vol tanden

Volgens drs. Van den Berg misleiden creationisten de leek door een heleboel argumenten te presenteren. “De niet-deskundige zal dan al gauw denken ‘er hoeft maar één argument te zijn dat goed is en de wetenschappers staan met de mond vol tanden’.” Als voorbeeld verwijst Van den Berg naar de ’95 stellingen tegen evolutie’. Leon van den Berg doet als antwoord hierop echter hetzelfde als waar hij creationisten van verwijt. Hij geeft namelijk zonder onderbouwing aan dat deze argumenten ‘echter allemaal slecht’ zijn. In parodie: “De niet-deskundige zal al gauw denken ‘Leon van den Berg vind alle argumenten niet goed en de creationisten staan met de mond vol tanden’.” Zo werkt het natuurlijk niet. Neem bijvoorbeeld de verwijzing van de 24e stelling van de ’95 stellingen tegen evolutie’ en dan alleen daar waar het gaat om de Schmiedefeld Formation.²⁶ Manfred Stephan heeft uitgebreid veldwerk gedaan in die formatie en er een lijvig Duitstalig creationistisch boek over geschreven.²⁷ Een slecht argument? Ik ben benieuwd naar de beweegredenen van drs. Van den Berg om dit een slecht argument te noemen. Met de slotzin van deze ‘truc’ speelt drs. Van den Berg blufpoker: ‘Geef mij één goed argument en ik wordt [sic] zelf ook creationist’. Op dergelijke stellingen heb ik al eens in een column gereageerd: het is naïef en het is een verzoeking.²⁸ Zelf ben ik creationist omdat in mijn ogen deze visie voortvloeit uit Gods onfeilbare Woord en niet omdat er voor deze zaak zulke sterke naturalistisch-wetenschappelijke²⁹ argumenten zijn. Geef mij één argument? Lees Mozes en de profeten en geloof in de God van Abraham, Izak en Jakob, de God en Vader van Jezus Christus. Wanneer Hij maar liefst drie keer openbaart dat Hij de hemel en de aarde in zes dagen geschapen heeft, dan kan ik niet anders dan dat te geloven. Wanneer Hij meerdere keren openbaart dat Adam en Eva onze eerste voorouders zijn, dan kan ik niet anders dan dat te geloven.

Tenslotte

Tot slot geeft drs. Van den Berg aan dat deze ‘trucs’ hem tegen de borst stuiten. Volgens hem wordt ‘met al deze technieken (…) het veelal onwetend publiek een rad voor de ogen gedraaid’. Een humanistisch gezegde luidt: ‘Verander de wereld, begin bij jezelf!’ Van den Berg formuleert beschuldigingen zonder uitgebreide uitleg waarom zijn beschuldigingen juist zijn én daarbij zonder aan te geven hoe het dan wél zit. Hierdoor draait hij als parodie ‘het veelal onwetend publiek een rad voor ogen’. Ik hoop dat drs. Leon van den Berg de moeite neemt om zich oprecht in creationistische argumenten én beweegredenen te verdiepen. Deze discussie moet op het niveau van het hart gevoerd worden. Een dergelijke discussie zoals hierboven leidt tot ‘hete hoofden en koude harten’. Hoe kunnen we een constructieve discussie voeren? Dat is en blijft voor mij een vraag. Zeker als de reacties op de Facebookpagina van Logos Instituut vaak meer weg hebben van een atheïstisch vitriool dan van een ontmoetingsplaats waarbij oprechte interesse in de gedachten en argumenten van de opponent getoond wordt.

Literatuur

• Cook, K.L., Turowski, J.M., Hovius, N., 2014, River gorge eradication by downstream sweep erosion, Nature Geoscience 7: 682-686.
• Garner, P.A., 2019, 99% missing: or where on earth did the time go (Ely: Biblical Creation Trust).
• Matthews, J.D., Oard, M.J., 2015, Erosion of the Weald, Southeast England. Part II: A Flood Explanation of the Mystery and Its Implications, Creation Research Society Quarterly 52 (1): 22-33.
• Oard, M.J., Matthews, J.D., 2015, Erosion of the Weald, Southeast England. Part I: Uniformitarian Mysteries, Creation Research Society Quarterly 51 (3): 165-176.
• Oard, M.J., Matthews, J.D., Sibley, A., 2014, The Jurassic Coast: Evidence for the Flood, Creation Research Society Quarterly 51 (2): 113-127.
• Oard, M.J., Matthews, J.D., Sibley, A., 2016, The Jurassic Coast—Icon for the Genesis Flood, Creation 38 (2): 26-29.
• Stephan, M., 2012, 20 Millionen Jahre geologischer Dauerstillstand? Die ausweglosen Widersprüche der Schmiedefeld-Formation und ähnliche Beispiele (Holzgerlingen: SCM Hänssler).

1. Drs. Van den Berg bestookt ook het Vulkanische Zoutmodel van ing. Stef Heerema met kritiek. Omdat ik geen verdediger ben van het Vulkanische Zoutmodel hoop ik dat Heerema daar zelf op wil reageren.
2. https://leonvandenberg.wordpress.com/2020/09/19/de-technieken-van-de-wetenschappelijke-creationisten/.
3. Het is truc (ev.) en trucs (mv.) en niet truuk en truks. Zie: https://www.vandale.nl/gratis-woordenboek/nederlands/betekenis/truc#.X6FJx5Cg-M8.
4. https://nl.wikipedia.org/wiki/Don_Quichot_(boek).
5. Wetenschappelijke creationisten.
6. Ik gebruik hier tufsteen, omdat tuf verward kan worden met speeksel: https://nl.wikipedia.org/wiki/Speeksel.
7. https://scheppingsmodel.files.wordpress.com/2013/10/polystrate-dendrolieten-een-reactie-op-leon-van-den-berg1.pdf.
8. Wat betreft polystrate dendrolieten heeft Van den Berg op de website van de bioloog dr. René Fransen een reactie geschreven: http://www.sterrenstof.info/polystrate-fossiele-bomen-wat-is-het-probleem/. Mijn reactie uit 2013 was in reactie op dit artikel.
9. Ik moet toegeven dat ik dat in het verleden wel eens gedaan heb.
10. Een voorbeeld van snellere afzetting van diatomeeën zien we in het werk van Leonard Brand c.s.
11. Een voorbeeld van onverwachts snelle erosie is het uitslijten van de Da’an River Gorge in Taiwan. Onderzoek naar het ontstaan van deze kloof zorgde voor een nieuw erosiemechanisme zoals Phys.org ons laat weten: https://phys.org/news/2014-08-mechanism-erosion-revealed-gorges-eradicated.html. Zie ook Cook et al. 2014.
12. Zie voor deze discussie Garner 2019.
13. Zie: https://logos.nl/jurassic-coast-een-wandeling-door-de-tijd-om-de-gevolgen-van-de-zondvloed-te-zien-moet-je-naar-zuidwest-engeland-gaan/. Een vertaling van Oard et al. 2016. Dit is weer een vereenvoudigde versie van een paper die verscheen in CRSQ. Zie Oard et. al. 2014. Daarnaast gaat het hier om een kadertekst die in het oorspronkelijke artikel niet terug te vinden is en vermoedelijk door een redacteur van Weet Magazine toegevoegd is: https://creation.com/jurassic-coast-icon-for-genesis-flood. Als laatste is het veldwerk niet slechts gedaan door een atmosferisch wetenschapper ook de geoloog dr. John Matthews deed mee. Het onderzoek was onderdeel van een groter onderzoek naar het ontstaan van ‘The Weald’ en gesponsord door de Creation Research Society. In twee delen werd dat onderzoek gepubliceerd in de CRSQ: Oard & Matthews 2015 en Matthews & Oard 2015.
14. Het nemen van samples zette overigens nogal wat zoden aan de dijk. Zie het persbericht van Logos Instituut én mijn vervolg daarop: resp. https://logos.nl/discriminatie-academische-kring-christengeoloog-snelling-mag-geen-onderzoek-grand-canyon/ en https://logos.nl/geoloog-mag-onderzoek-grand-canyon/. Ook technisch chemicus ir. Gert-Jan van Heugten schreef hierover: https://logos.nl/creationist-weggediscrimineerd-grand-canyon/.
15. Het gaat om dit artikel: https://logos.nl/schepping-en-evolutie-deel-2/.
16. In het artikel waar hij naar verwijst gaat het niet over de beginsituatie. Zie voor dit artikel: https://leonvandenberg.wordpress.com/2016/01/21/radiometrische-dateringen-in-de-geologie/.
17. Overigens zijn de reacties van drs. Van den Berg niet verwijderd, maar gearchiveerd. Zie hier de redenen daarvoor: https://logos.nl/reageren-en-modereren/.
18. En niet phenocrysten.
19. Zie: https://www.noanswersingenesis.org.au/mt_st_helens_dacite_kh.htm.
20. Zie bijvoorbeeld hier: https://tasc-creationscience.org/other/plaisted/www.cs.unc.edu/_plaisted/ce/henke4.html.
21. Zie ook punt 23 het blog van student aardwetenschappen en filosofie Willem Jan Blom: https://willemjanblom.wordpress.com/2019/09/14/169/.
22. In het verleden deed ik dat wel, bijvoorbeeld in mijn artikel over Mount St. Helens. Zie: https://logos.nl/explosief-onthuld/.
23. https://logos.nl/bergen-geboren-waren/.
24. https://logos.nl/antwoorden-voor-welwillende-sceptici-2020/.
25. https://logos.nl/als-de-creationistische-soorten-baramins-overeenkomen-met-families-uit-de-reguliere-taxonomie-en-de-ark-geland-is-in-het-midden-oosten-hoe-kan-het-dat-kangoeroes-alleen-in-austral/.
26. https://logos.nl/moderne-sedimentologie/.
27. Stephan 2012. Zie ook: https://logos.nl/creationistische-geologen-a-serieus/.
28. https://logos.nl/geef-mij-teken-en-word-creationist/.
29. Een naturalistische creationist is overigens een contradictie.