“Absoluut geen geluid ’s ochtends. Geen geluid, begrijp je me? De kok vertrekt om 13.00 uur. (…) Om middernacht vertrekt de patrouille en dan kun je eruit komen. (…) Je blijft tot het voorbij is.”
De film Zookeeper’s wife is een aangrijpend verhaal over een Poolse dierentuin in de Tweede Wereldoorlog. Het dierentuinechtpaar, Jan en Antonina Zabinski, helpen Joden om de onderdrukking en massamoord van de Nazi’s te ontvluchten. De film is gebaseerd op het waargebeurde verhaal rond de dierentuin. Voor hun daden werden ze in 1968 geëerd in Yad Vashem. Dr. Jan Zabinski plantte toen een boom op de ‘Mount of Remembrance’.1
Zookeeper’s Wife
In de film begint het allemaal vredig. Antonina fietst vrolijk langs alle dieren van de dierentuin in Warschau. Dat is echter van korte duur. Op 1 september 1939 valt Duitsland Polen binnen en wordt de dierentuin gebombardeerd. De meeste dieren worden afgemaakt. Of omdat ze vrij rondliepen na het bombardement of omdat men meende dat ze de winter niet zouden overleven. De zeldzame dieren worden in bruikleen gegeven aan de Duitse dierentuin in Berlijn. Ondertussen horen Jan en Antonina ook van de onderdrukking van de Joodse bevolking in de getto van Warschau en bedenken ze een plan om een deel van de bevolking te redden. Uiteindelijk overleven door deze reddingsactie rond de 300 Joden. Aangrijpend om te zien hoe de Joodse bevolking als beesten worden behandeld en uiteindelijk worden afgevoerd in veewagons.
Jan werd ook lid van de Poolse verzetsgroep Polskie Panstwo Podziemne en streed mee bij de Opstand van Warschau. Hij werd geraakt in zijn nek en Antonina dacht, omdat ze niets meer van en over hem hoorde, dat hij overleden was. Iets meer dan een jaar later blijkt dat toch weer anders te liggen en uiteindelijk bouwen ze samen de dierentuin weer op. De film zet je aan het denken. De moed van het echtpaar om in het geheim zoveel Joden te redden van de dood is indrukwekkend. De ondertitel luidt terecht: “In a world of fear they made a place for hope”.
De vroegste geschiedenis
In de film wordt ook nog een verwijzing naar de geschiedenis in Genesis gemaakt. Een olifant heeft een jong gebaard, maar de slurf van het jong zit verstopt. Antonina biedt hulp en vecht voor het leven van het jonge dier. Uiteindelijk krijgt ze de prop uit de slurf en zijn de omstanders vol verwondering van het daadkrachtige optreden van de directrice. Ze wordt vergeleken met ‘Eva uit het paradijs’. Uitleg wordt daarbij niet gegeven.
In een gesprek met dr. Heck geeft dr. Jan Zabinski dat hij vermoedt dat dit Heck niet gaat lukken, omdat dit dier dan al minstens 300 jaar is uitgestorven. Men vermoedt namelijk dat de oeros rond 1627 in Polen is uitgestorven en in Nederland al veel eerder, namelijk zo rond het jaar 700. De oeros is veel groter dan de huidige gedomesticeerde koeienrassen. Om te komen tot een oeros experimenteerde dr. Heck met diverse runderen zoals de Corsicaanse bergrund, de Schotse hooglander en in de film zelfs met bizons. Deze experimenten leidden uiteindelijk niet tot de oeros, maar wel tot de bekende Heckrunderen. Deze dieren worden tegenwoordig, vanwege hun ‘wilde eigenschappen’, ingezet in natuurgebieden. In Nederland bijvoorbeeld sinds de jaren ‘80 in de Oostvaardersplassen, waar overigens ieder jaar opnieuw discussie over is of deze beesten daar wel kunnen blijven (Zie bijvoorbeeld voor 2020: https://www.destentor.nl/lelystad/haal-heckrunderen-nog-deze-zomer-uit-oostvaardersplassen~ab83a037. Zie bijvoorbeeld voor 2019: https://www.nu.nl/binnenland/5800374/staatsbosbeheer-begint-met-bijvoeren-heckrunderen-in-oostvaardersplassen.html). Het onderzoek naar oerrassen is ook voor creationisten interessant in het kader van baraminologisch onderzoek naar oersoorten.
Bronnen:
Lorimer, J., Driessen, C., 2013, Bovine biopolitics and the promise of monsters in the rewildering of Heck cattle, Geoforum 48: 249-259.
Lorimer, J., Driessen, C., 2016, From “Nazi Cows” to Cosmopolitan “Ecological Engineers”: Specifying Rewildering Through a History of Heck Cattle, Annals of the American Association of Geographers 106 (3): 631-652.
Wijngaarden-Bakker, L.H. van, 1998, Aurochs and Heck Cattle, Anthropozoologica 25/26: 193-199.
Deze dvd wordt ook te koop aangeboden in onze webshop.
Voetnoten
- Zie hier voor meer informatie: https://www.yadvashem.org/righteous/stories/zabinski.html.
