Hoe kunnen we weten dat Jezus echt heeft geleefd?

Om te weten of Jezus echt heeft geleefd kun je gebruik maken van archeologische en schriftelijke bronnen. In dit artikel over hoe we weten dat Jezus heeft geleefd beperken we ons tot het schriftelijk bronnenmateriaal. Eventuele archeologische bronnen laten we achterwege.

Om te kijken hoe betrouwbaar iemands levensbeschrijving is kunnen we de volgende vragen stellen:

• Hoeveel bronnen zijn er eigenlijk over de persoon?
• Welke informatie geven die bronnen?
• Wordt deze informatie ook bevestigd?
• Vanaf hoeveel verschillende kanten wordt de persoon belicht?
• Kon deze informatie destijds ook worden gecontroleerd?
• Wie heeft er baat bij deze bronnen?

We zullen de vragen één voor één behandelen om zo tot een goede conclusie te komen.

Hoeveel bronnen zijn er eigenlijk over Jezus?

Naast de 27 bronnen in de Bijbel zijn er een aantal extra bronnen die ons iets laten zien over Jezus’ leven. Buiten de Bijbel zijn er twee niet-christelijke bronnen bekend die ons echt informatie geven over Jezus.

Zo is er een Joods historicus uit de eerste eeuw die het volgende noemt: 

“In die tijd leefde Jezus, een wijs man, voor zover het geoorloofd is hem een man te noemen. Hij verrichtte namelijk daden die onmogelijk geacht werden, en hij was leermeester van mensen die met vreugde de waarheid tot zich namen. En veel Joden alsook velen van de Grieken bracht hij tot zich. Hij was de Christus. Ook nadat Pilatus hem op aanwijzing van de eerste mannen bij ons de straf van het kruis had opgelegd, gaven zij die het eerst in liefde waren gaan leven niet op. Hij was namelijk aan hen verschenen op de derde dag, opnieuw levend. De goddelijke profeten hadden die dingen en ontelbare andere wonderlijke dingen over hem gezegd. Tot op de dag van heden is de naar hem genoemde groep van de christenen niet verdwenen.” Josephus – Joodse oudheden (18:63,64) 

Daarnaast is er ook een Romeins historicus die ons informatie geeft: “Christus, de oprichter van de naam [christenen], was ter dood veroordeeld door Pontius Pilatus, procurator van Judea tijdens de regering van Tiberius” Tacitus – Annalen XV, 44

Deze twee bronnen geven ons in ieder geval al informatie over de dood (en opstanding) van Jezus en dat het christendom naar Hem vernoemd is. 

Naast twee bronnen die ons echt informatie geven over Jezus zijn er ook niet christelijke bronnen die Zijn bestaan bevestigen.

Lucianus van Samosata benoemt dat christenen iemand aanbidden die is gekruisigd. ‘Weet je, de christenen aanbidden een man tot op deze dag – het beroemde personage die hun rites introduceerde en daarvoor was gekruisigd.’– Lucian – De dood van Peregrine¹

Seutonius verwijst zijdelings naar Jezus. “De Joden die, opgehitst door de agitator Chrestus, voortdurend ongeregeldheden veroorzaakten, verdreef hij uit Rome.” Suetonius – Keizers van Rome, Claudius 25

Ook zijn er enkele bronnen die het vermoeden geven dat het over Jezus gaat.

Plinius de Jongere vertelt zo dat de christenen hun Messias als God zien². Iets waar Jezus voor uit kwam, maar vele anderen die zich Messias noemden niet.

Mara Bar Serapion, een Syrische filosoof uit de eerste eeuw, vraagt zich af waarom de Joden hun wijze Koning hebben vermoord.³

Vanaf eind eerste eeuw zijn er ook steeds meer christelijke schrijvers die sowieso natuurlijk over Jezus als daadwerkelijk persoon spreken.

Welke informatie geven die bronnen over Jezus?

De meeste bronnen over Jezus gaan over het laatste gedeelte van Zijn leven. Met name de kruisiging én opstanding worden goed beschreven. Die komen namelijk in vrijwel elke bron terug. Er is dus vooral veel informatie over de laatste drie jaar van Jezus leven en hoe Hij rondtrok door Israël.

Vanaf hoeveel verschillende kanten wordt Jezus belicht?

In het geval van Jezus gaat dit om minimaal vier belichtingen die echt een compleet verhaal geven. De evangeliën van Mattheüs, Markus, Lucas en Johannes geven elk hun eigen interpretatie aan het leven van Jezus. Zo zien we dat Mattheüs zich heel erg richt op het Joodse publiek en zien we daarin ook meer Joodse gebruiken terug. Markus kiest ervoor om veel meer naar de kern te gaan en wil vooral een zo kort mogelijk verslag geven van alle gebeurtenissen die er zijn geweest. Lucas onderzoekt achteraf vooral de verhalen over Jezus en bundelt dit zodat er een betrouwbaar beeld ontstaat. Lucas richt zich ook veel meer op de controlefunctie. Johannes richt zich heel erg op de filosofische en Griekse groep en spreekt meer over de boodschap van Jezus en benoemt ook het symbolische.
Je zou ook nog kunnen zeggen dat de brieven van de apostelen uit de Bijbel ook nog een extra kant van Jezus belichten, omdat hierin de boodschap van Jezus nog extra uitgelicht wordt.

Wordt deze informatie ook bevestigd?

We zien dat de informatie die hiervoor is genoemd ook minimaal dubbel geattesteerd is. Dit betekent dat het minimaal twee keer wordt genoemd en dus is bevestigd. Als we gaan kijken naar bijvoorbeeld de kruisiging dan wordt dit vier keer uitgebreid beschreven en nog enkele keren genoemd. Die informatie wordt dus nog meermaals bevestigd.

Kon deze informatie over Jezus destijds ook worden gecontroleerd?

Ja, zeker de gedeeltes die Lucas schrijft. Lucas schrijft op een manier dat mensen in die tijd het ook konden controleren. Hij noemt hele specifieke details (zoals de vrouw van de priester in de tijd van Jezus) die je eigenlijk alleen wist als je er onderzoek naar deed. Hij noemt ook precies hoe lang het lopen is om van de ene plaats een andere te bereiken.  Dat kon iemand checken. Hij noemde ook personen die je kon opzoeken of waarvan je kon controleren dat diegene iets echt had gedaan. Zo identificeert hij een Jozef heel erg precies door zijn woonplaats (Arimatea), zijn werk (raadsheer) en karakter (goed en rechtvaardig) te noemen.⁴

Wie heeft er baat bij deze bronnen over Jezus?

Nu kun je makkelijk het antwoord geven dat de christenen baat hebben bij deze bronnen, maar in de tijd dat ze werden geschreven was dit niet het hele verhaal. Natuurlijk hadden de christenen baat bij geschreven bronnen over Jezus, maar voor de discipelen was het niet heel handig om dit zo maar te vertellen.

De volgelingen van Jezus werden namelijk vervolgd en degenen die over Hem vertelden (en schreven) werden vaak gevangen gezet of vermoord. Paulus die veel over Jezus’ boodschap schreef is meerdere keren vastgezet en uiteindelijk vermoord. Dit gebeurde evenzo met Petrus en de andere apostelen. Terwijl Johannes werd  gevangen gezet. Hij  stierf uiteindelijk als enige discipel een natuurlijke dood.

Zij hadden hier dus niets te winnen, tenzij wat zij over het leven van Jezus vertelden echt was gebeurd en de boodschap van Christus waar was!

Conclusie

Concluderend kun je zeggen dat we enorm grote zekerheid hebben over het leven van Jezus en dat we in ieder geval zeker kunnen zeggen dat Hij heeft geleefd en dat het dus zeker niet onlogisch is om hier dan ook de conclusie aan te verbinden dat Jezus God is.

Verder lezen

• http://www.bijbelaantekeningen.nl/blog/2013/05/25/sporen-van-god-8-is-de-bijbel-betrouwbaar-als-we-over-jezus-spreken 
• Lee Strobel – Bewijs genoeg
• Josh McDowell – The New Evidence that demands a verdict
• Douglas Groothuis – Christian Apologetics
• John P. Meier – A Marginal Jew (Volume I & 3)
• Mischa van de Giessen – schrijver van dit bericht

Logos Talks video

Deze week verscheen over dit zelfde onderwerp een korte video van Logos Talks.

Deze video is deel van ons nieuwe project ‘Logos Talks’. Logos Talks zal zich in eerste instantie richten op het produceren van korte video’s over een onderwerp op het gebied van geloof & wetenschap. Deze korte toegankelijke video’s zijn te zien op ons nieuwe Youtube-account en op www.logos.nl/videos.

Ben je blij met dit soort video’s? Overweeg om bij te dragen aan de onkosten voor Logos Talks via onze projectenpagina of www.logos.nl/doneer. 

Bijbelvast over historiciteit van Jezus

Dit weekend valt de december-uitgave van Bijbelvast bij alle abonnees (gratis) op de mat. Het thema is ‘De historiciteit van Jezus’.

1. Vertaald naar Nederlands vanuit Lucian – the death of peregrine 11-13 zoals geciteerd in McDowell- The New evidence that demands a verdict (121)
2. Brief 10,96
3. De brief is hier waar te nemen https://en.wikisource.org/wiki/Ante-Nicene_Fathers/Volume_VIII/Memoirs_of_Edessa_And_Other_Ancient_Syriac_Documents/A_Letter_of_Mara,_Son_of_Serapion#cite_note-1
4. Lucas 23: 50-51

Gerelateerde berichten:

Hoe kunnen we weten dat Jezus echt heeft geleefd? (artikel)