IJskoud gevaar in Groenland

by Jan van Meerten | sep 14, 2020 | Onderwijs

‘We moeten hier weg. Vlug … en zachtjes!’ Zo stil mogelijk begonnen ze aan de terugtocht. Big keek koortsachtig om zijn smartphone. Het display werd donker. ‘Ook dat nog … batterij leeg’, fluisterde hij geërgerd. ‘Het was buiten misschien te koud voor dat ding. Hoe vinden we nu de weg terug?’

Bij stichting Uit het Woord der Waarheid is een spannend jeugdboek verschenen over een ontvoering in het barre noorden. Het boek kreeg als titel ‘IJskoud gevaar’ en gaat over een ontvoerde vrouw (Aanja) en haar familie en kennissen die op zoek gaan. Wetenschappelijk onderzoek lijkt de aanleiding te zijn van de ontvoering, maar het is geen zuivere koffie. De broer van de Aanja de ontvoerde vrouw, Greg, is namelijk wetenschapper (glacioloog en geoloog) en heeft een belangrijke ontdekking gedaan en een deel van dat geheim doorgegeven aan zijn zus. Dat geheim heeft niet met geologie te maken, maar gaat om een metalen capsule die in Eismitte is verstopt met daarin een recept om ‘zoute bommen’ te maken. Zoute bommen is ‘een type nucleaire wapens, die speciaal ontworpen waren om een zo groot mogelijk gebied voor lange tijd te verzieken’. Rond die metalen capsule zijn duistere wetenschapspraktijken aan de gang waarbij geld een kwade rol speelt. Volgens de ‘vijandelijke’ partij moeten Greg en Aanja, omdat ze teveel weten, uit de weg worden geruimd. Greg zit al gevangen en Aanja wordt op klaarlichte dag ontvoerd in het noorden van Canada. Als dochter Sarah uit school thuiskomt is er geen spoor van Aanja te bekennen en de zoektocht begint. Greg en Aanja weten met behulp van enkele vrienden in het kamp te ontsnappen uit de gevangenis. Met behulp van allerlei kennissen en familie worden Greg en Aanja uiteindelijk gevonden op het Arctische ijs. Bettina Kettschau heeft weer een spannend boek geschreven geschikt voor jongeren vanaf 11 jaar.

Eismitte

Het grootste gedeelte van het boek is gericht op Eismitte, een kamp midden op Groenland. In voetnoot 3 op bladzijde 44 staat over Eismitte: “Een door Duitse wetenschappers rond 1930 opgezette onderzoeksbasis. De naam betekent letterlijk: midden in het ijs; omgeven door ijs of ijsmassa’s.” Eismitte belangrijke overwinteringsplaats van de laatste expeditie van Alfred Wegener van juli 1930 tot augustus 1931. Het team van Wegener verzamelde tijdens deze overwintering veel wetenschappelijke gegevens. Vooral rond de weersomstandigheden, luchtdruk, windrichting en samenstelling van het ijs.¹ Wegener heeft meerdere expedities naar Groenland ondernomen, maar deze laatste werd voor hem fataal. Wegener kwam om het leven toen hij een onderzoeksstation van levensmiddelen wilde voorzien. Het lichaam van Wegener werd het volgende jaar gevonden. Allerlei wetenswaardigheden over deze expeditie en over Eismitte worden gegeven in IJskoud gevaar. Daarmee is het boek niet alleen spannend maar ook leerzaam.

Plaattektoniek

Meneer Parker, de vader van Sammy die op zijn beurt weer een vriend van Sarah is, is geschiedenisdocent. Hij weet veel te vertellen over Alfred Wegener. Groenland was namelijk niet zijn enige interesse. Het boek IJskoud gevaar laat meneer Parker het volgende vertellen, omdat het interessant is voor ons thema wil ik het citeren:

“Alfred Wegener, een Duitse geleerde en onderzoeker, had al eerder een paar kortere Groenland-expedities ondernomen. Hij was gewoon gefascineerd door dat land. Hij controleerde de kust-coördinaten die ontdekkingsreizigers voor hem hadden vastgesteld en hij merkte tot zijn grote verbazing, dat de kustlijn van Groenland in beweging was. De continenten bewogen blijkbaar. Dat en veel andere aanwijzingen uit de flora en fauna brachten hem tenslotte op het geniale idee van de drijvende continenten, die de grondslag werd voor de platentektoniek. Wegener schreef dat er één enkel oercontinent is geweest, dat in stukken uiteen gebroken zou zijn en hij beweerde dat sinds die tijd de continenten uit elkaar dreven. Wegener werd uitgelachen en kon het bewijs voor zijn theorie toen niet publiceren. Nu weten we natuurlijk dat hij gelijk had.”

Mooi dat jongeren in dit boek wat leren over de theorie van de plaattektoniek. Overigens was Wegener niet de eerste die over ‘Continental Drift’ heeft geschreven. Al (ver) voor hem waren er geleerden die dachten dat de continenten uit elkaar gedreven zijn, sommigen van hen kennen wij als ‘zondvloedgeologen’. Jammer dat de christelijke auteur van IJskoud gevaar in dit boek geen aandacht heeft gegeven aan de creationistische theorievorming rond Continental Drift. Creationisten kennen een variant op de theorie van de plaattektoniek: Catastrophic Plate Tectonics. Een gemiste kans dat jongeren geen kennis maken met deze, bij de Bijbel passende, variant. Het zou goed kunnen dat jongeren namelijk het idee hebben dat plaattektoniek gelijk staat met een oude aarde. En dat wanneer ze de aanwijzingen voor plaattektoniek accepteren ze daarmee ook een oude aarde moeten accepteren. Dat is niet het geval! Want IJskoud gevaar heeft gelijk: de theorie van de plaattektoniek heeft sterke papieren.² In creationistische kringen geldt dat ook voor Catastrophic Plate Tectonics, al moet daar nog wel meer onderzoek gedaan worden.

Schepping

De auteur heeft in het boek aandacht voor de schepping. Zo geeft ze aan dat ‘de eeuwige Zoon van God (…) de hemel en de aarde heeft gemaakt’ (blz. 67). Op bladzijde 121 geeft de auteur het volgende: “De Schepper heeft Zijn wil voor ons laten opschrijven. In de Bijbel staat alles wat we daarover moeten weten.” Naast aandacht voor de schepping heeft de auteur ook aandacht voor het Evangelie. Al moet net als bij het andere boek, ‘Aanslag op Niagara’,³ gezegd worden dat onze Reformatorische achterban dat vermoedelijk anders zou verwoorden.

Dit kinderboek wordt ook in onze webshop te koop aangeboden.

Deze bespreking is onderdeel van het project ‘De basisschool op weg naar 2021’ onder leiding van Jan van Meerten.