Het is al weer vijftien jaar geleden dat het bekende tijdschrift National Geographic een nummer uitbracht over evolutie, met als thema: “Was Darwin wrong?” Lezers reageerden verontrust: door zo’n titel (nota bene op de cover!) zou eens iemand in zijn (evolutie)geloof worden geschokt! En die gevaarlijke christenen zouden kunnen proberen om het darwinisme van zijn voetstuk te stoten…
Enkele maanden daarna had de toenmalige onderwijsminister Van der Hoeven een gesprek met prof. Cees Dekker, die haar wees op de tekortkomingen van de ‘erkende’ evolutietheorie. Er zouden steeds meer aanwijzingen zijn dat het heelal en het leven op aarde zich niet zomaar door een onafzienbare rij toevalligheden hebben kunnen ontwikkelen. Achter onze wereld moet een of ander ‘intelligent ontwerp’ (Intelligent Design of ID) schuilgaan. Om een open discussie te krijgen stelde de minister voor om in het onderwijs aan dit idee aandacht te schenken.
Genetische roulette
Wezenlijk in de evolutietheorie is dat ingewikkelde structuren vanzelf ontstaan tijdens een miljoenen jaren durend proces. Er treden, door louter toeval, veranderingen op in de erfelijke informatie, opgeslagen in het DNA. Eigenlijk zijn het kleine foutjes (mutaties) die tenslotte leiden tot geheel nieuwe, hoger ontwikkelde, levensvormen. Alsof een boek beter kan worden door drukfouten…
Stel dat je tien letters op tafel legt, zodat ze het woord VOLKSWAGEN vormen. Nu ga je, helemaal willekeurig, steeds letters door andere vervangen. Je krijgt dan bijvoorbeeld: VOLKSWXGEN, VOLKFWXGEN, ROLKFWXGEN, ROLZFWXGEN en zo kan het nog lang doorgaan. Als je elke seconde een letter verandert kun je, na miljoenen jaren, ineens het zinvolle woord ROLLS ROYCE krijgen! Hoera! Je hebt geen Schepper nodig, geen goddelijke ‘Intelligentie’; alles gebeurt door het toeval. Een soort ‘genetische roulette’, zoals iemand dat eens aardig noemde. De wereld van vandaag is dus het resultaat van onvoorstelbaar vele, maar willekeurige veranderingen in een organisme. De ‘apostel’ van de evolutie Richard Dawkins stelt zich ook op dat standpunt. Natuurlijk wil deze loepzuivere evolutionist ook niets te maken hebben met de afvalligen die een ‘intelligentie’ nodig denken te hebben om de ontwikkelingsprocessen te verklaren: de aanhangers van ID.
Omgekeerde Wet van Murphy
Er wordt wel toegegeven dat de werkelijkheid veel ingewikkelder is dan in het genoemde voorbeeld. De ‘woorden’ zijn veel langer, en ook zijn gunstige veranderingen in de erfelijke eigenschappen heel zeldzaam. Maar als je nu eens zoiets uitvindt als ‘deep time’. Immers, als je maar voldoende tijd beschikbaar stelt en lang genoeg wacht zal al het bijna onmogelijke wel eens gebeuren. We hebben het toch over miljarden jaren, niet? Er geldt dan blijkbaar een soort ‘omgekeerde wet van Murphy’: alles wat goed kan gaan, zal dus ook een keer goed gaan, zoals een mutatie waarbij een functioneel gen verandert in een nog beter werkend gen. “Climbing Mount Improbable”, om het met Richard Dawkins te zeggen.
Bovendien, stelt Dawkins: het spelletje kan veel slimmer. Want de letters (zoals: ROL) van het woord die eenmaal goed staan moet je niet meer veranderen! Door te selecteren krijg je een veel snellere ontwikkeling van ‘Volkswagen’ naar ‘Rolls Royce’. Dat dit tegenstrijdig is, daarvan zal een wetenschapper van het formaat van Dawkins zich wel bewust zijn. Immers, als de evolutie werkelijk een ‘blind’ en ongericht proces is, hoe ‘weet’ die evolutie dan welke onderdelen correct zijn en niet meer aangepast mogen worden? Een evolutionist merkte ooit zelf op: “De natuur moet in feite een motorfiets veranderen in een auto, terwijl hij voortdurend moet kunnen blijven rijden”. En daarbij gaf hij ook nog aan: “Wij biologen zien dit in, maar we stijgen niet vaak boven onze vooringenomenheid uit en maken er niet genoeg stampij over”. De evolutietheorie heeft hier echt een probleem. Men gaat zich afvragen: leveren de miljoenen jaren wel voldoende tijd om een wereld tot stand te brengen zoals we die nu kennen? Iemand zei eens aardig: als de mutaties zouden optreden met de snelheid van een moderne computerprocessor en de selectie daarvan in het tempo van de huidige internetzoekmachines, is er dan kijk op dat er na miljoenen jaren iets zinvols zal verschijnen? Of is er een ontwerp noodzakelijk of een ingrijpen door een of andere ‘intelligentie’?
De levende cel
Laten we eens kijken naar de bouwsteen van het leven: de levende cel. Blaas hem op tot de grootte van een wereldstad. Je zou versteld staan van de bedrijvigheid die je dan ziet. Er zijn fabrieken voor het maken van onderdelen, met behulp van de meest ingewikkelde technieken, kanalen en wegen om de producten op de bestemde plaatsen te krijgen, systemen voor kwaliteitsbewaking, een controlecentrum (de celkern) voor het regelen van de processen. En het meest verbluffende: een bedrijf dat in staat is binnen een aantal uren zichzelf te kopiëren! Astronoom Fred Hoyle zei hierover: Dat zo’n cel door het blinde toeval ontstaat is even waarschijnlijk als dat een tornado uit een schroothoop een complete Boeing-747 vervaardigt.
De gevestigde wetenschap is, zacht gezegd, niet gecharmeerd van de lastige vragen die door de aanhangers van Intelligent Design gesteld worden. Sommige opmerkingen zijn ook niet bepaald vleiend. De evolutieleer wordt één van de sterkste staaltjes van intellectuele blufpoker uit de geschiedenis genoemd, wetenschap op het niveau van ”Sprookjes van Moeder de Gans”. Volgens anderen is de evolutietheorie een ”wetenschappelijk misverstand”. Het doodzwijgen van de kritiek is de oorzaak dat deze leer zich steeds heeft kunnen handhaven. Neem de zogenaamde ‘overgangsvormen’, waarvan volgens Darwin en zijn volgelingen duizenden fossiele overblijfselen zouden moeten bestaan. Maar ondanks honderden jaren speurwerk: ze worden niet gevonden. In het eerder genoemde tijdschrift wordt ronduit toegegeven: de fossielen laten een ‘film’ zien van de evolutie, maar zeer incompleet: van elke 1000 beelden ontbreken er 999…
Stupid Design?
Maar de tegenaanvallen blijven ook niet uit. Biochemicus Piet Borst stelde tijdens een debat in 2005 vast dat vele ontwerpen in de natuur verre van ‘intelligent’ zijn. Hij sprak in dat verband zelfs over ‘Stupid Design’. Hij oordeelde het nodig om het publiek te choqueren met de bewering dat hij het zelf wel beter had gekund. Een klassiek voorbeeld van zo’n (vermeend) SD is de ‘omgekeerde’ bouw van het netvlies in het menselijk oog. Ook wordt gewezen op de zeer lange tijdsduur – soms tot 24 uur – van de celdeling bij zoogdieren. Men noemt de onstabiliteit van ons zonnestelsel en zo meer. Echter, er zijn in de natuur mechanismen waarvan de mens zich (nog) geen voorstelling kan maken of waarvan men niet weet welke functie ze vervullen. Wetenschappers hebben wel vaker voor hun beurt gesproken…
Kanttekeningen
Wat moet nu onze houding zijn? Is ID een goed idee? Een steen in de rimpelloze vijver van de darwinisten? Het is pure winst dat wetenschappers oog hebben voor de tekortkomingen van de evolutietheorie. En het is een prettige gedachte te weten dat je er als bijbelgetrouwe christen niet meer alleen voorstaat. Toch enkele kanttekeningen.
Ten eerste: Veel ID-wetenschappers zetten vraagtekens bij de schepping in zes dagen; een of andere vorm van evolutie achten zij ook mogelijk. Ook zij gaan uit van een Big Bang als oorsprong van alles, gevolgd door een ontwikkeling van miljarden jaren. Sommigen die eerst een of andere vorm van ID aanhingen zijn steeds meer gaan overhellen naar het deïsme of theïstische evolutie.
Ook is het bij velen niet duidelijk of ze achter het intelligente ontwerp van onze wereld een persoonlijke God zien, de God die Zich in Zijn Woord heeft geopenbaard. Vaak blijkt dat de ‘Intelligentie’ waarover ze spreken alleen maar nodig is omdat ze met de theorie van de evolutie niet meer (voldoende) uit de voeten kunnen.
En vergeten we niet: evolutionisten hebben altijd een weerwoord. De Amerikaanse geneticus Lewontin heeft hier scherp de vinger bij gelegd. Kan men geen milieufactor vinden die heeft bijgedragen aan het ontstaan van een nieuwe (betere) eigenschap? Dus die, anders gezegd, heeft gezorgd voor een ‘stap voorwaarts’ in de evolutie? Geen probleem: die factor is er ongetwijfeld geweest. En die zal men zeker wel vinden als er maar lang genoeg wordt gezocht! Zoiets kan eveneens beweerd worden van ontbrekende overgangsvormen. Hiermee wordt falsificatie van de evolutietheorie in feite onmogelijk gemaakt. Volgens deze wetenschapper verklaart natuurlijke selectie niets omdat ze alles kan verklaren.
Afstemming
Ook seculiere onderzoekers weten van het merkwaardige feit, dat vrijwel alles is gericht op het in stand houden van het leven op aarde. Denk aan de afstand van de aarde tot de zon, aan de juiste gassen in onze dampkring, aan de wonderlijke eigenschappen van water. Velen beschouwen het bestaan van deze zaken als een sterk argument voor Intelligent Design. Maar sommige evolutionisten huldigen de opvatting dat bij de ‘oerknal’ ontelbare en sterk van elkaar verschillende werelden zijn gevormd. Wij leven dan – heel toevallig – juist in dat éne heelal waarin alles perfect is afgestemd op de behoeften van de mens. Bovendien: als dat niet zo was, dan zouden we er gewoonweg niet zijn om dat te kunnen waarnemen! Hoe simpel kan het zijn! Anderen, waaronder erkende wetenschappers als Fred Hoyle en Francis Crick hebben gesuggereerd dat wellicht ergens vanuit het heelal een soort ‘levenskiemen’ op aarde zijn terechtgekomen. De veronderstelde ‘deep time’ blijkt dan toch niet ‘deep’ genoeg te zijn…
Enige afstand bewaren tot de ID-theorie is dus gewenst. Voorlopig blijft ook de eenstemmigheid onder wetenschappers ver te zoeken. Sommigen zeggen dat de zaak van het evolutionisme er nog nooit zo slecht heeft voorgestaan. Maar we mogen wel vrezen dat de opmars van antichristelijke denkbeelden niet te stuiten zal zijn. Immers, wat als de resultaten van ID tegenvallen? De veerkracht van het darwinisme mag niet onderschat worden. Maar ook dit is waar: Gods aambeeld heeft al vele hamers versleten. “Want uit Hem, en door Hem en tot Hem zijn alle dingen. Hem zij de heerlijkheid in eeuwigheid. Amen!”
