Op donderdag 9 juni verzorgde ds Benno Zuiddam een bijdrage tijdens de conferentie Bijbelsberaad m/v in Alblasserdam over ‘man en vrouw zijn anders’. Onderstaande tekst is de introductie van zijn bijdrage.
Toen ik onlangs namens BBMV (Bijbelsberaad m/v red.) bij een internationale school sprak, vertelde een bouwvakker dat hij bij zijn werk bewust een roze helm draagt. Daarmee identificeert hij als vrouw zodat hij van de schone dameswc’s bij de keet gebruik kan maken. Op en dag raakte hij onwel op het werk. De ambulance kwam. Het bleken hartproblemen te zijn. De eerste vraag die de medicus hem stelde was: Bent u geboren als man of vrouw? Nou als man natuurlijk, waarom vraagt u dat? Het bleek de instelling van de hartmachine te betreffen. Als die op het verkeerde geslacht werd ingesteld kon dit zijn dood betekenen.
Man en vrouw zijn anders
Of je man of vrouw bent, kan dus letterlijk een zaak van leven en dood worden. Ik citeer uit het Handboek gynaecardiologie: Vrouwspecifieke cardiologie in de praktijk:
“Sekseverschillen lopen als een rode draad door het hele palet van CVZ [Cardiovasculaire ziekten]heen, zowel wat betreft de epidemiologie en de pathofysiologie als de traditionele risicofactoren voor atherosclerose en de pathofysiologie van hartfalen en van hartritmestoornissen. Daarnaast zijn er vrouw -specifieke risicofactoren, zoals een doorgemaakte hypertensie in de zwangerschap en de hormonale veranderingen in de menopauze, die een prognostische betekenis hebben voor het toekomstige cardiovasculaire risico bij vrouwen… …In de verplichte leerboeken van de medische studie wordt nog veel te weinig aandacht aan sekseverschillen besteed. Het maken van een genderverschil is voor de onderwijs-curricula van medisch studenten een belangrijk voorbeeld van betere zorg.” (2)
Veel fysiologische en pathologische functies in het lichaam worden beïnvloed door biologische verschillen tussen de beide seksen. Mannen en vrouwen verschillen in patronen van klachten, ziekte, metabolisme en reageren vaak verschillend op behandelingen. Wie succesvol wil overleven en behandelen loopt tegen de realiteit aan dat er wezenlijke verschillen zijn tussen de geslachten.
Traditionele culturen geven vorm aan dit onderscheid
Het verschil tussen man en vrouw is iets van alle eeuwen en culturen. Vroeger werd dit al voor of op de kleuterschool erkend. Meisjes en jongens zijn anders. De gedachte dat normaal gezonde mensen -ik spreek hier niet van zeldzame medische aandoeningen – er zelf voor zouden kunnen kiezen, is wat geslacht en sekse betreft een onmogelijkheid. Door de eeuwen is dit fundamentele verschil tussen man en vrouw cultureel en maatschappelijk verrekend. Biologische aspecten maakten het praktisch functioneren van man en vrouw anders. Dit is in alle traditionele samenlevingen het geval. Vaak komen daarbij ook religieuze redenen. Het christendom ziet de vrouw als manninne en hulp in de aanvankelijke schepping en verwijst ook naar de zondeval als historische onderbouwing voor de specifieke rolverdelingen. Bij de Griekse religie is er de kleipot van Pandorra die haar nieuwsgierigheid niet kan helpen en talloze ellenden laat ontsnappen die over de wereld uitbreken. De rolverdeling tussen man en vrouw blijkt traditioneel het duidelijkst in het baren en het materieel opvoeden van kinderen. Geestelijke opvoeding, met name die van jongens, is in de Joodse en Christelijke traditie juist weer de verantwoordelijkheid van de man. Zo spreekt Mozes erover: Scherp het uw zonen in. Spreek erover bij het zitten en opstaan. (Deut 6) Onze tijd is een eeuw van onzichtbare vaders geworden.
Evolutionaire biologie acht het essentieel
Het zijn niet alleen traditionele culturen die het biologisch verschil tussen man en vrouw onderkennen. De rolverwarring/verschuiving van onze tijd wordt door evolutionaire biologen evenzeer betreurd als door orthodoxe christenen. De Vlaamse filosofe Griet Vandermassen, verbonden aan de Universiteit van Gent en auteur van het boek Dames voor Darwin over feminisme en evolutietheorie (Antwerpen: Houtekiet 2019) Is daarvan een voorbeeld. Man en vrouw verschillen volgens haar niet alleen fysiek, maar óók wat betreft gedrag en psychologie. Ze komt tot de conclusie dat de gelijkheidsideologie niet wetenschappelijk is:
“Bevindingen vanuit de genetica, neurowetenschappen, ontwikkelingspsychologie en evolutiebiologie wijzen allemaal in dezelfde richting: de menselijke geest is niet geslachtsneutraal. Mannen en vrouwen hebben andere interesses, prioriteiten, en motivaties. Die zijn primair het resultaat van onze evolutionaire voorgeschiedenis. Mensen weten dat zelf ook, dat voelen ze aan.” (3)
Door de eeuwen is dit zo geweest, alleen al omdat man en vrouw nodig zijn voor de voortplanting van het menselijk geslacht. Dat is een biologische overlevingsrealiteit voor enige soort. Daarom was het genetisch en maatschappelijk belangrijk met wie je trouwde, boden liefde en trouw een veilig opvoedingsmilieu voor kinderen zodat het nageslacht maximale kans had om succes te hebben en er op die manier ook een veilige structuur was voor de ouderdom. Man en vrouw zijn als onderscheiden groeigebieden.
De medische wetenschap bevestigt het
De medische wetenschap beklemtoont dat het onderkennen van de verschillen tussen man en vrouw nodig is voor kwaliteitzorg en het voorkomen van onnodig lijden. Ook psychisch. In februari 2021 werd daarom de Alliantie Gender en GGZ opgericht. Voorzitter Patricia van Wijngaarden, psychiater, specialiseert in man- en vrouwverschillen en promoveerde hierin op autisme onder meisjes. Foute of te late diagnoses vanwege gebrek aan aandacht voor genderverschillen veroorzaken volgens haar in de geestelijk geneeskundige zorg onnodig lijden.
“Vrouwen reageren tijdens hun vruchtbare periode anders op stress dan mannen. Terwijl bij mannen stress zich uit in lichamelijke klachten, kan het bij vrouwen leiden tot depressie- en angststoornissen. Maar het kan ook zo zijn dat onder die depressie autisme zit. Dit wordt vaak niet geconstateerd omdat meisjes goed zijn in maskeren. Ze willen sociaal geaccepteerd worden en zijn erg beïnvloedbaar. Jongens zijn volgens Van Wijngaarden veel individualistischer en geven eerder aan hun impulsen toe, ze gaan bijvoorbeeld uren naar een draaiende wasmachine zitten kijken. Niet onderkend autisme wordt steeds erger. Als zo’n meisje het huis uitgaat, blijkt de combinatie van studie, huishoudelijke taken en contacten leggen erg lastig voor haar. Gaat ze in therapie, dan glijdt ze alleen maar verder weg. Sommige vrouwen zitten al 25 jaar in de ggz. Ik schat dat een op de drie of zelfs twee mensen met autisme vrouwen zijn.” (4)
Mede dankzij professor Toine Lagro-Janssen van het UMC Radboud is ‘sekse-specifieke hulpverlening’ in 1999 als een eindterm opgenomen in het landelijk huisartsenopleidingsplan. De verschillen zijn ingrijpend en belangrijk, ook voor de medische zorgverzekeraars, want als je geen acht slaat op de biologische realiteiten kost dat onnodig veel geld. Dat raakt ook het soort en de dosis medicijnen die we gebruiken. Wat goed is voor een man, kan schadelijk zijn voor een vrouw, en omgekeerd. Het Erasmus MC heeft onderzoek gedaan naar seksegerelateerde ziekenhuisopnames als gevolg van bijwerkingen van medicijnen. Dr. Loes Visser, gepromoveerd op farmacogenetica legt uit waarom het met medicijnen van cruciaal belang kan zijn om rekening te houden met iemands geslacht:
“De resultaten tot nu toe zijn dat bij vrouwen het gebruik van plaspillen tot een ziekenhuisopname leidt vanwege een te laag natrium- of kaliumgehalte. Mannen kunnen problemen krijgen met bloedverdunners en worden opgenomen met hersenbloedingen, bloed ophoesten en bloed plassen.” (5)
Dat de medische wetenschap ons terugroept naar de biologische realiteit, terwijl de ideologen in de politiek vinden dat iemands persoonlijk gevoel maatgevend moet zijn voor zijn geslachtelijkheid, is veelzeggend over onze samenleving.
Bronnen
- Dit artikel is een deel van de toespraak die dr. Zuiddam hield bij een conferentie van Bijbels Beraad M/V te Amblasserdam op 9 juni 2022.
A.H.E.M.Maas & A.L.M. Lagro-Janssen. Handboek gynaecardiologie, Vrouwspecifieke cardiologie in de praktijk. Bohn Stafleu van Loghum / Springer Media. Houten, 2011, p.13-14.
Inge Mutsaers, ‘Filosofe Griet Vandermassen: Baudet heeft een punt, er zijn ambitieverschillen tussen mannen en vrouwen.’ Trouw 1 juni 2019.
E. Tulp, ‘Man en vrouw zijn niet gelijk: Sekse en gender maken een verschil in de gezondheidszorg’. Zorgvisie nummer 3, mei 2021, p.39-41.
Zorgvisie, p.40.
Tags: Man en vrouw zijn anders.
