Op het moment dat vrouwen zwanger raken weten ze nog niet dat er een levend mensje in hen huist. Negen maanden later is er – als alles goed gaat – een baby’tje. In de tussentijd is er vanaf de bevruchting een hele hoop gebeurd tijdens de ontwikkeling van dit mensenleven. Zo begon het hartje al 21 dagen na de bevruchting te kloppen! Maar er gebeurt nog veel meer bijzonders.
Het begin van elk menselijk leven is pril en kwetsbaar. Een eicel in een baarmoeder wordt bestormd door zo’n 150 miljoen zaadcellen, waarvan er uiteindelijk maar eentje de eicel binnendringt. De zaadcel en de eicel versmelten met elkaar. Vanaf dat allereerste moment bevat het DNA van de bevruchte eicel alle genen van het kind. Daarin zijn zaken als het geslacht, de kleur ogen en haren, maar ook aanleg voor bijvoorbeeld sport of wiskunde al vastgelegd. De bevruchte eicel deelt zich een aantal keer, waardoor er een klompje cellen ontstaat. Dat nestelt zich in de baarmoederwand in. Op dat moment zijn de cellen geordend in drie verschillende laagjes weefsel, die samen de zogenaamde ‘kiemschijf’ vormen. De cellen in deze laagjes beginnen zich op verschillende manieren te ontwikkelen (differentiëren). Elke cel ‘weet’ al in een vroeg stadium wat zijn functie moet worden: spiercel, zenuwcel, huidcel, levercel, noem maar op.
Groeien maar!
- In de tweede week is de kiemschijf nog zo klein dat voedingsstoffen en zuurstof van de moeder direct de cellen van het kind kunnen bereiken. Dit gebeurt door diffusie, waarbij de stoffen zich passief in de richting verplaatsen waar de concentratie het laagst is. De afvalstoffen worden op dezelfde manier afgevoerd.
- Doordat de baby groeit, zijn er vanaf de derde week meer voedingsstoffen en zuurstof nodig. Om dat te kunnen verzorgen ontstaat er een actief bloedtransportsysteem, waarvan ook het hart deel uitmaakt.
- Met 21 dagen begint het hartje te kloppen. Dan zie je ook dat de eerste ruggenwervels en spieren zich beginnen te ontwikkelen. Het kind ziet er in dit stadium uit als een boontje met een navelstreng.
- Na 8 weken is het baby’tje 3 centimeter groot. Dan zijn ook de hersenen gevormd. Er is al elektrische activiteit in de zich ontwikkelende hersenen en het ruggenmerg. Dat maakt het aannemelijk dat het kindje al pijn kan voelen. Verder worden de maag, slokdarm en lever nu gevormd, net als het netvlies van de ogen, en het oor.
- Na 9 weken zijn de neus, oogjes, mond, armen en benen duidelijk herkenbaar. Het ongeboren kind begint steeds meer een herkenbare, menselijke vorm te krijgen.
- Na 12 weken zijn alle organen aanwezig en beweegt het kind om de spieren te trainen. Eigenlijk is de baby al helemaal compleet. Wat nu vooral nog moet gebeuren is groei van de bestaande organen.
- Na 16 weken is de baby 15 centimeter en flink aan het bewegen.
- Vanaf 20 weken kan de moeder de bewegingen van de armen en benen voelen. De baby kan geluiden horen die van buiten moeders buik komen. Het kindje is nu 25 centimeter en groeit als kool.
- Na 28 weken wordt het bewegen in de buik steeds lastiger, want de baby is dan al zo’n 40 centimeter.
- Na 36 weken is de baby klaar voor de geboorte.
Vroegtijdig slot
Dit verhaal had ook af kunnen zijn bij de 24-ste week. Je mag in Nederland namelijk een kind aborteren tot 24 weken zwangerschap. Deze grens is gekozen omdat daarna het derde trimester begint; dan kan de baby in principe zelfstandig overleven buiten de baarmoeder. Daarom wordt het als onethisch beschouwd om na 24 weken een abortus uit te voeren. Dat is niet overal zo. In sommige landen, zoals Canada, mag zelfs tot en met 9 maanden(!) worden geaborteerd. Dat leidt tot de absurde situatie dat de status van het kind puur bepaald wordt door de locatie: als het kind zich nog in de baarmoeder bevindt, wordt het beschouwd als een hompje organisch materiaal dat desgewenst in stukken geknipt mag worden. Maar als precies datzelfde kind zich in de ‘buitenwereld’ zou bevinden, zou het ineens gezien worden als een persoon die alle mensenrechten heeft.
De redenen waarom aanstaande ouders voor een abortus kiezen, lopen uiteen. Deze vallen grotendeels samen te vatten onder de noemer dat het kind niet gewild is vanwege een aangeboren afwijking of omdat het kind eenvoudigweg niet past in het leven van de aanstaande ouders op sociaal, economisch of psychisch vlak. Christenen mogen een ander geluid laten horen. Ze mogen het David nazeggen als hij in Psalm 139 schrijft dat een kind een ondoorgrondelijk mooi werk van Gods hand is.
Meer dan honderd jaar geleden maakte de Duitse bioloog Ernst Haeckel (1834-1919) een aantal bekende tekeningen. Die moesten de wetenschappelijke bewijsvoering leveren voor de gedachte dat er een evolutie is geweest van eencellige naar vis, naar reptiel en uiteindelijk naar mens. Haeckel meende namelijk dat de embryonale ontwikkeling een afspiegeling was van de evolutionaire ontwikkeling. Hij beweerde dat er een soort vroeg embryonaal stadium was overgebleven dat gelijk was in alle gewervelden. Later is bewezen dat Haeckel de tekeningen heeft vervalst. In 1915 is hier al een boek over verschenen. En in 1997 is er een publicatie geweest van Michael K. Richardson met foto’s waarop te zien is hoe dit eerste embryonale stadium er werkelijk uitziet. Dat is verre van Haeckels tekeningen!
Dit artikel is met toestemming overgenomen uit Weet Magazine. De volledige bronvermelding luidt: Bolt, S., 2017, Met 21 dagen klopt het hart. Hoe ontwikkelt een baby zich in de baarmoeder?, Weet 48: 26-28.
