Dit artikel verscheen eerder op de website evolutie.eu
Het woordje ‘letterlijk’ heeft een beetje een vies smaakje. De implicatie is al snel dat je een beetje naïef of oppervlakkig bent als je iets letterlijk neemt. Het is dan ook logisch dat anticreationisten graag uitspraken doen als ‘je moet de Bijbel niet letterlijk nemen!’ Met dat soort uitingen weten ze creationisten als naïef in de hoek te zetten, en tegelijkertijd de goedkeuring van het publiek te winnen (want het klinkt altijd goed als je zegt dat ergens een ‘diepere’ betekenis achter schuilt, wat die diepere betekenis dan ook moge zijn).
Maar om antwoord te geven op de vraag of we de hele Bijbel letterlijk moeten nemen: Nee, natuurlijk niet! We herkennen in de Bijbel verschillende genres, zoals profetie, wetgeving, poëzie, aanbidding, gelijkenissen, wijsheidsliteratuur en historisch narratief (geschiedenis). Ieder genre moet op zijn eigen manier geïnterpreteerd worden. En dat is uiteraard niet altijd ‘letterlijk’.
In veel gevallen kunnen we redelijk makkelijk zien tot welk genre een bepaalde tekst behoort en welke consequenties dat heeft voor de interpretatie van deze tekst. Iedereen begrijpt bijvoorbeeld dat de tekst ‘Salomo liet ook een paleis voor zichzelf bouwen. Hij besteedde dertien jaar aan de bouw van het hele paleiscomplex.’ (1 Koningen 7:1) simpelweg een historisch feit verhaalt (en dus ‘letterlijk’ genomen moet worden), terwijl ook iedereen inziet dat de zinsnede ‘in de schaduw van uw vleugels zal ik schuilen’ (Psalm 57:2) een zegswijze bevat en niet over een letterlijke schaduw van letterlijke vleugels gaat. Als we de Bijbel willen begrijpen gaat het er in de eerste plaats niet om of een bepaalde passage letterlijk moet worden genomen of niet. Waar het om gaat is de vraag tot welk genre de passage behoort.
In het geval van de eerste hoofdstukken van Genesis is deze vraag gemakkelijk te beantwoorden. Het is historisch narratief. Dat is zo duidelijk voor iedereen die de moeite neemt om het te lezen, dat het eigenlijk niet nodig is het extra te onderbouwen. Het is namelijk een chronologisch verhaal over personen en gebeurtenissen (de schrijfstijl van historisch narratief). Maar daarnaast bevat de tekst een aantal andere aanwijzingen dat het geschiedschrijving is, die de gemiddelde lezer niet direct oppikt.
