Een (nieuwe) start met z’n tweetjes

by Ben Vogelaar | okt 19, 2017 | Biologie, Genetica, Onderwijs

Als een gestage regen proberen de boeken, artikelen, podcasts, blogs, films en documentaires over de oorsprong van het leven, Adam en Genesis op de mensen neer te komen. Specialisten dreigen al door die vloed overspoeld te worden, hoeveel te meer de al dan niet geïnteresseerde leken, die vast heel wat daarvan zullen missen. Op zich is dat niet zo erg. In veel van die publicaties komt, als de watercyclus op aarde, hetzelfde water, na opnieuw te zijn verdampt, weer naar beneden. Weinig nieuws dus en een herhaling van zetten.

De kans is dan heel groot dat door de veelheid iets langs je heen gaat dat interessant is en een regelmatig gebruikt argument onderuit haalt. Een e-mail op het wat verscholen blog van de Britse bioloog Richard Buggs is hiervan een voorbeeld. Buggs schreef die mail aan Dennis Venema persoonlijk, maar nadat die niet reageerde plaatste Buggs hem als open e-mail op zijn website.¹ Bioloog Venema schreef samen met theoloog Scot McKnight het boek Adam and the Genome: Reading Scripture after Genetic Science, dat begin 2017 uitkwam. Alle drie, Buggs, Venema en McKnight, zijn theïstisch evolutionisten. De laatste twee bekenden uit de Amerikaanse organisatie BioLogos.

In zijn e-mail spreekt Buggs Venema aan op wat de gevolgen zijn voor een soort als de populatie daarvan tot twee individuen wordt teruggebracht. De vermaarde bioloog Ernst Mayr had lang geleden al eens beweerd dat een populatiebottleneck grote evolutionaire veranderingen tot gevolg heeft. Venema schreef in zijn boek: “Indien een soort ontstond tijdens zo’n gebeurtenis [door een enkel voorouder paar] of als een soort in zijn geschiedenis is teruggebracht tot een enkel zich voortplantend paar dan laat dat een duidelijk herkenbare stempel na in het genoom dat honderdduizenden jaren aanwezig zal blijven. Er zal een sterke vermindering in de genetische variabiliteit bij de soort als geheel zijn.”

Buggs was daarover gevallen en schrijft aan Venema:

“Het verbaasde mij dat je zeer stellig beweert dat in het verleden de effectieve populatiegrootte bij de mens nooit kleiner dan 10.000 individuen is geweest en dat dit een feit is met wetenschappelijke zekerheid vergelijkbaar met het heliocentrisme. […] Ik ben er zeker van dat je weet dat effectieve populatiegrootte een maat is voor de gevoeligheid van een populatie voor genetische drift, en niet een pogen om de omvang van een populatie te bepalen. Ik zou zeer voorzichtig zijn om te veel waarde te hechten aan een of andere raming van de effectieve populatieomvang in het verleden.”

Volgens Venema zijn er dus nooit minder dan 10.000 mensen op aarde geweest. En dat is een wetenschappelijk feit, vergelijkbaar en net zo zeker als dat de aarde om de zon draait. En daarvoor mengt hij twee verschillende typen van biologisch onderzoek die beide de term “populatiegrootte” gebruiken.

Buggs gaat verder dat populatiegenetici al in 1975 hebben laten zien dat een bottleneck van een enkel paar niet leidt tot grote afname in de genetische diversiteit als op die bottleneck een snelle populatiegroei volgt.

“Als willekeurig twee individuen uit een grote populatie genomen worden, zullen die gemiddeld voor 75% heterozygoot zijn. Vanuit een bottleneck van één bevrucht vrouwtje, zal, als de populatie zich bij elke generatie verdubbelt, in die populatie na vele generaties meer dan de helft van de heterozygoticiteit van voor de bottleneck aanwezig zijn. Als de populatie sneller groeit dan zal een groter deel van de heterozygoticiteit behouden blijven.”

Dus als er een groot genetisch verschil is tussen beide partners bij de start van een populatie en die populatie vervolgens snel groeit, dus als er veel nakomelingen zijn, dan blijft veel van die oorspronkelijke genetische variatie in de populatie aanwezig. Is dit niet precies wat we verwachten bij Adam en Eva en waarschijnlijk ook na de bottleneck van de zondvloed? God zal Adam en Eva zo gemaakt hebben dat ze in heel veel opzichten van elkaar verschilden.

Fijn toch dat de ene Engelstalige theïstisch evolutionist de ander wijzer maakt over wat er gebeurt bij een (nieuwe) start met twee individuen. Maar wacht eens, in Nederland kwam dit jaar een boek² uit waarin eveneens een ondergrens van 10.000 individuen voor het begin van de menselijke populatie werd gepresenteerd. Wat zou het dan mooi zijn als het blog van Richard Buggs in ons land binnen theïstisch evolutionistische kring zou worden doorgebriefd. Ook bij hen zal wel eens wat van de regen aan publicaties naast de mensen vallen.