Een latrine van duizenden jaren oud die in Tel Lachish werd ontdekt, geeft misschien een speciaal kijkje in de bijbelse geschiedenis. Volgens Sa’ar Ganor en Igor Kreimerman, die de opgravingen verrichtten voor de Israëlische Oudheidskundige Autoriteiten (Israel Antiquities Authorities – IAA), zou de latrine een bewijs kunnen zijn van de godsdiensthervormingen die koning Hizkia in de achtste eeuw v.Chr. heeft doorgevoerd. De archeologen geven in het november/december 2017 nummer van Biblical Archaeology Review (BAR) meer informatie over hun ontdekking in het artikel: “Going to the Bathroom at Lachish” (Naar het toilet gaan in Lachish).
De massieve stadspoort met zes kamers in Tel Lachish.
Het altaar met vier hoornen met bewijs van opzettelijke vernieling – misschien door de godsdiensthervormingen van koning Hizkia.
De Hebreeuwse bijbel verwijst herhaaldelijk naar de hervormingen van koning Hizkia en zijn streven om de eredienst in Jeruzalem te centraliseren. 2 Kronieken 29-32 beschrijft zijn pogingen in het eerste jaar van zijn regering om de tempel in Jeruzalem te reinigen en opnieuw in te richten, omdat hij van mening was dat zijn voorouders de God van Israël niet naar behoren hadden vereerd. 2 Koningen 18:4 vertelt dat “hij de offerhoogten (bamot) verwijderde, de gewijde stenen (masseboth) in stukken sloeg en de gewijde palen (asherah) omhakte.”
Lachish, dat in de heuvels van Juda (de Shephalah) lag, werd, na Jeruzalem, als de belangrijkste stad in het koninkrijk van Juda beschouwd. De stad uit het ijzer tijdperk lag op een hoogte (een ‘tell’) die ruim 7 hectare besloeg en ging prat op een paleisachtig fort, stadsmuren en een zes kamers tellend complex als toegangspoort – waarin volgens Ganor en Kreimerman zich misschien een Israëlitische toegangsschrijn (heiligdom) bevond.
De opgravingen in Tel Lachish geven een volledig beeld van het massieve complex dat toegang gaf tot de stad. Het heeft een oppervlakte van ongeveer 30 bij 30 meter. In het complex werden resten van voorraadkruiken ontdekt – sommige met het keurmerk lmlk (“[behorend aan] de koning”) – die bewijs kunnen zijn van Hizkia’s voorbereidingen tegen de op handen zijnde aanvallen van de Assyrische koning Sanherib. Lachish werd in 701 v.Chr. volledig verwoest.
Deel van dit poortcomplex, zo ontdekte het archeologische team, bestond uit een grote kamer die een schrijn lijkt te zijn geweest. De kamer bevat twee altaren met vier horens, waarvan de horens opzettelijk beschadigd zijn, en verscheidene keramische lampen, schalen en standaards.
Ganor en Kreimerman menen dat de verwoeste altaren de bijbelse referenties aan de hervormingen van koning Hizkia bevestigen: zijn pogingen om de eredienst in Jeruzalem te centraliseren en deze elders af te schaffen (zie 2 Koningen 18:4).
De uiterst linkse kamer in deze isometrische reconstructie van Lachis’ poortcomplex laat zien waar de archeologen iets aantroffen wat zij interpreteren als een Israëlitische poortschrijn. In de binnenste kamer ontdekten archeologen twee altaren met vier horens (zichtbaar op de tekening).
De schrijvers Sa’ar Ganor en Igor Kreimerman denken dat deze in Lachish opgegraven latrine symbolisch in de schrijn werd geplaatst om deze schrijn te ontwijden als onderdeel van Hizkia’s hervormingen.
“Laboratoriumtesten die we op de plaats van het stenen toilet uitvoerden, geven aan dat het nooit werd gebruikt,” aldus Ganor in een IAA perspublicatie. “Vandaar dat we kunnen concluderen dat het plaatsen van het toilet symbolisch was geweest, waarna het heilige der heiligen werd verzegeld tot de tijd dat de site verwoest werd.”
“Dit is de eerste keer dat een archeologische vondst dit verschijnsel bevestigt,” zo legt Ganor uit.
Kom meer te weten over de interpretatie van Ba’ar Ganor en Igor Kreimerman van de poortschrijn in Lachish in samenhang met andere archeologische voorbeelden van godsdiensthervormingen van koning Hizkia door het volledige artikel te lezen “Going to the Bathroom at Lachish” in het november/december 2017 nummer van BAR.
Voor deze vertaling door Logos Instituut is toestemming verleend door de Biblical Archeology Society. Het artikel werd eerder gepubliceerd in de Biblical History Daily (BHD), een gratis nieuwsbrief verkrijgbaar via de Biblical Archaeology Society webpagina www.biblicalarchaeology.org/get-ebook. Voor meer informatie en uitgaven de Biblical Archaeology Society zie www.biblicalarchaeology.org.
