Over scheiding en schepping

Wat heeft scheiding met schepping te maken? En wat zegt Jezus erover? Als Hij God is, dan zou wat Hij erover zegt doorslaggevend kunnen zijn. Johannes vertelt ons aan het begin van zijn evangelie dat Jezus het Woord is en dat Hij de Schepper is.¹ Dat maakt Jezus’ woorden mogelijk nog belangrijker: wat zegt de Schepper zelf over de schepping?

Wanneer de Farizeeën naar Jezus toekomen om hem een strikvraag over scheiden te stellen, verwijst Jezus in zijn antwoord naar de schepping als Hij zegt:

Maar vanaf het begin van de schepping heeft God hen mannelijk en vrouwelijk gemaakt. Daarom zal een man zijn vader en zijn moeder verlaten en zich aan zijn vrouw hechten; en die twee zullen tot één vlees zijn, zodat zij niet meer twee zijn, maar één vlees. Dus, wat God samengevoegd heeft, laat de mens dat niet scheiden.²

Afbeelding afkomstig van CMI. Vertaling door auteur.

Wat bedoelt Jezus met het begin van de schepping? Als God via evolutie zou hebben geschapen, is het begin van de schepping miljarden jaren geleden en kwam de mens pas aan het eind van de geschiedenis van het heelal om het hoekje kijken. Sommigen hebben daarom voorgesteld, dat Jezus het hier niet heeft over het begin van de schepping van de hemel, de aarde en al wat daarin is,³ maar over de schepping van het eerste mensenpaar. Zij lezen de tekst als volgt: […]vanaf het begin van hun schepping heeft God hen mannelijk en vrouwelijk gemaakt[…] of: […]vanaf het begin van de schepping van de mensheid heeft God hen mannelijk en vrouwelijk gemaakt[…].

Zouden we de tekst zo kunnen lezen? De eerste vraag die direct naar boven komt, is: als Jezus dit bedoelde te zeggen, waarom zei Hij het dan niet? Op veel plekken zien we dat Jezus veel gehoorde misvattingen over de boeken van Mozes uit zijn tijd rechtzet.⁴ Was dit niet een uitgelezen kans om zijn publiek duidelijk te maken dat de eerste hoofdstukken van Genesis poëtisch bedoeld zijn en niet historisch opgevat moeten worden?

Verwijzingen naar Genesis

Jezus doet echter het tegenovergestelde: Hij geeft hier alle indruk dat Hij Genesis 1 en 2 als historisch ziet. Dat wordt nog duidelijker als je zijn woorden goed bekijkt. Wat blijkt? Elke zin lijkt te verwijzen naar Genesis:

Zou Jezus verwijzen naar Genesis, naar het verhaal over een schepping van hemel en aarde in zes dagen, terwijl Hij wist dat de schepping in werkelijkheid veel meer tijd in beslag had genomen; en zou Hij gezegd hebben dat God de mens vanaf het begin van de schepping man en vrouw had gemaakt, als Hij wist dat de mens pas helemaal aan het eind van de geschiedenis van de wereld tot dan toe ten tonele trad?

Het gebruik van het woord Schepping

Verderop in Markus verwijst Jezus nog eens naar de schepping. Hij zegt daar:

Want die dagen zullen dagen van zo’n verdrukking zijn als er niet geweest is vanaf het begin van de schepping, die God geschapen heeft, tot nu toe, en er ook nooit meer zijn zal. ⁵

Hij heeft het dan over de grote verdrukking die over de mensen zal komen. Hij zegt dan: vanaf het moment dat God de hemel en de aarde heeft gemaakt,⁶ heeft de mens het nog nooit zo zwaar gehad als dan. Waarom zou Jezus dit zeggen wanneer de mens voor het grootste gedeelte van het bestaan van de wereld er niet bij was? Logischer lijkt het dat Jezus bedoelt dat het sinds “mensenheugenis” niet zo erg is geweest als het dan zal zijn.

Als de aarde écht miljarden jaren oud is. Waarom zou Jezus zich op deze manier hebben uitgedrukt? Er blijven een paar mogelijkheden over:

1. Markus heeft Jezus niet goed verstaan, Jezus had het niet echt over de schepping, maar over het begin van de mensheid.
2. Jezus was toen Hij dit zei mens en wist daarom niet dat de aarde veel ouder was.
3. Jezus paste zich aan aan zijn toehoorders: hen uitleggen dat de schepping feitelijk heel anders in elkaar stak dan men toen dacht, was niet waarvoor Hij was gekomen.

Mogelijkheid 1 levert grote problemen op. Ten eerste kun je je dan afvragen wat Markus nog meer verkeerd heeft verstaan en direct daarop volgend, wat andere bijbelschrijvers verkeerd hebben verstaan. Het roept de vraag op, of de bijbel wel echt te vertrouwen is, wat wat we nu wel en wat we nu niet niet als waarheid moeten opvatten. Het is geen wonder dat dit precies is wat veel “oude aarde” gelovigen doen. Het lastige aan deze positie is, dat er dan geen objectieve waarheid meer is, dat ieder voor zich kan bepalen wat er waar is en wat niet, terwijl de bijbel juist een basis legt om te vertrouwen op wat de bijbel zegt.⁷

De tweede mogelijkheid lijkt misschien logischer, maar levert ook problemen op. Als Jezus zaken anders voorstelt dan ze zijn omdat “Hij niet beter weet”, dan liegt Hij, weliswaar zonder het zelf te weten, maar het feit dat Hij dan een onwaarheid heeft gezegd, blijft bestaan. Als Jezus zich kon vergissen, dan heeft Hij zonder het te weten gezondigd en kon Hij niet als “vlekkeloos lam” voor onze zonden aan het kruis sterven. Daarnaast kun je je afvragen of God het zou toestaan dat zijn Zoon onwaarheden of “dommigheden” zou uitspreken, die vervolgens in de bijbel zijn vastgelegd.

Past Jezus zich aan?

De derde mogelijkheid wordt veel gehoord. Waarom zou Jezus het voor zijn omstanders moeilijker maken? Zij wisten nog niet zo veel over de wetenschap als wij nu. Jezus’ doel was niet om zijn toehoorders te overtuigen van een modern, wetenschappelijk wereldbeeld. Nee, dat klopt. Dat was zijn doel niet. Maar moest Jezus zijn punt duidelijk maken met “een leugentje om bestwil?” Hij had zijn woorden maar iets hoeven aan te passen⁸ om geen onwaarheid te zeggen en toch goed door zijn toehoorders te worden begrepen. Ook wanneer we aan kinderen iets moeilijks proberen uit te leggen, doen we dit niet door onwaarheden te verkondigen, maar door te vereenvoudigen.⁹

En sterker nog, Jezus doet er niet alles aan om door de mensen uit zijn tijd begrepen te worden, Jezus geeft zelf aan dat Hij gelijkenissen gebruikt omdat Hij niet wil dat de mensen hem begrijpen!¹⁰

De enige logische mogelijkheid blijft daarom dat Jezus bedoelde te zeggen dat de schepping zoals die in Genesis wordt verhaald, geschiedenis is. De mens was er vanaf het begin bij en God heeft de man en de vrouw vanaf het begin voor elkaar bedoeld, om één te worden en te blijven. Geloof jij dat Hij, die zegt de Waarheid te zijn, het bij het rechte eind had? Of zou Hij zich vergissen?

1. Johannes 1:1-3: In het begin was het Woord en het Woord was bij God en het Woord was God. Dit was in het begin bij God. Alle dingen zijn door het Woord gemaakt, en zonder dit Woord is geen ding gemaakt dat gemaakt is. (Herziene Statenvertaling 2010)
2. Markus 10:6-9 (HSV 2010)
3. Dit is hoe God zelf over zijn scheppingswerk spreekt in Exodus 20:11^a: Want in zes dagen heeft de HEERE de hemel en de aarde gemaakt, de zee, en al wat erin is. HSV 2010
4. In deze passage zet Jezus bijvoorbeeld recht dat God het prima vindt als je wilt scheiden, zolang je maar de netjes de regels volgt. Dit is natuurlijk niet waarom Mozes deze regels heeft opgezet.
5. Markus 13:19 (HSV 2010)
6. Uit Mattheüs 24:21 blijkt dat Jezus het heeft over het begin van de wereld, wat er op lijkt te duiden dat het niet over het begin van de mensheid gaat, een hele tijd nadat de wereld is ontstaan
7. Met name Jezus citeert de bijbel veelvuldig. Nooit geeft Hij aanleiding te denken dat iets uit de bijbel niet ècht zou zijn gebeurd.
8. Bijvoorbeeld door te zeggen: “vanaf het begin waarop God de mens heeft gemaakt, heeft Hij hen mannelijk en vrouwelijk gemaakt”
9. In een reactie op een ander artikel op onze site wordt hier een mooi voorbeeld van gegeven: https://logos.nl/evolutie-als-scheppingsmechanisme/#comment-11
10. Jezus zegt dat hij gelijkenissen gebruikt “opdat zij ziende zien en niet doorzien, en horende horen en niet begrijpen” Markus 4:10-12; Zie ook Jesaja 6:9-10

Gerelateerde berichten:

Bestond Jezus echt? Bestaat er historisch bewijs voor Jezus Christus? Is de Bijbel betrouwbaar? Acceptatie (deel 4)