Voltooid leven: laatste grens of nieuwe richting

by Alex Schadenberg | nov 23, 2017 | Ethiek, Medische wetenschappen, Onderwijs

Als internationaal voorzitter van de Euthanasia Prevention Coalition in Canada denk ik al een paar jaar na over wat onze reactie zou moeten zijn op de situatie dat artsen het wettelijk recht hebben om patiënten om het leven te brengen. Eigenlijk komen dan twee vragen bij me op: zijn patiënten veilig wanneer artsen het recht hebben om ze te doden? En hoe beschermen we mensen binnen een cultuur die artsen toestaat te doden?

De huidige cultuur vertelt ons dat het bij euthanasie om autonome sterfgevallen gaat. Dat euthanasie een soort recht om zelf te beslissen creëert. In werkelijkheid zijn deze “keuze” en “autonomie” gewoon vlaggen van de doodslobby waaronder wij als samenleving artsen steunen in het legaal veroorzaken van onze dood.

Verder is het opvallend dat in bijna elk land waar euthanasie en/of hulp bij zelfdoding legaal is, de wetten bescherming bieden aan degene die bereid is patiënten te doden. Maar er is geen bescherming voor de patiënt die wellicht last heeft van depressie of sociale/psychologische factoren die kunnen leiden tot de dood. Binnen alle wetten is het vereist dat er een verzoek om te sterven moet zijn. Voor zo’n verzoek kan een patiënt verschillende redenen hebben. De grote vraag is, waarom vraagt iemand om levensbeëindiging?

Zijn patiënten veilig wanneer artsen het recht hebben om ze te doden?

Euthanasiewetten worden nogal eens misbruikt. Onder andere omdat ze zo zijn opgesteld dat daar ruimte voor is. Overal waar euthanasie gelegaliseerd is, zijn er gegevens die verkeerd gebruik van de wetten aantonen. Zo zijn er in Nederland niet wilsbekwame mensen overleden door euthanasie, vindt er euthanasie plaats zonder verzoek daarvoor en er is een probleem met onderrapportage; niet alle gevallen worden doorgegeven en geregistreerd. Er zijn Nederlandse studies waarin grootschalig data rondom overleden mensen zijn verwerkt. Men kijkt daarbij naar alle doodsoorzaken, waardoor misbruik van de euthanasiewet aan het licht komt.¹

Een schrijnend voorbeeld van het gevolg van euthanasiewetgeving, is een vrouw met dementie die zonder toestemming geëuthanaseerd werd. In een eerdere verklaring had ze aangegeven dat ze dood wilde via euthanasie, op een later moment gaf ze echter aan dit toch niet te willen. Niettemin deed de arts een kalmeringsmiddel in haar koffie en probeerde de vrouw daarna te injecteren. Toen ze weigerde geïnjecteerd te worden, liet de dokter haar vasthouden door familieleden om de dodelijke injectie te kunnen toedienen.²

Voorzitter van de Regionale Toetsingscommissies Euthanasie Jacob Kohnstamm, zei dat hij de zaak voor de rechter wil brengen om een precedent te creëren voor andere artsen die mensen met dementie dodelijk injecteren. In een nieuwsbericht zegt Kohnstamm dat hij voor een rechtszaak is: “Niet om de dokter te straffen die handelde in goed vertrouwen en deed wat ze moest doen, maar om juridische duidelijkheid te krijgen over de bevoegdheden van een arts bij euthanasie van patiënten die lijden aan ernstige dementie.”

Hoe beschermen we mensen binnen een cultuur die artsen toestaat te doden?

Mensen vragen in het algemeen niet om levensbeëindiging omdat ze hun recht op autonomie willen uitoefenen, of omdat ze “vrijheid om te sterven” willen ervaren. Iemand vraagt om euthanasie omdat hij of zij door een moeilijke tijd gaat en daar emotionele gevolgen van ondervindt. Vaak vreest men een pijnlijke dood. Een angst die over het algemeen geen verband houdt met de daadwerkelijke toestand, maar eerder met wat iemand heeft meegemaakt bij de dood van anderen: “Ik wil niet sterven zoals oom Adriaan.” Verder heeft de fysiek moeilijke toestand van de patiënt ook gevolgen op psychologisch, sociaal en spiritueel vlak. Wat dan kan bijdragen aan gedachten over euthanasie. “Vaak vreest men een pijnlijke dood.”

We zijn vóór het leven en tégen het doden van mensen, daarmee staan we voor een uitdaging: hoe verzetten we ons tegen een cultuur die het doden van een ander toestaat? Na meer dan twintig jaar binnen de wereld van euthanasie, kom ik tot de conclusie dat daar maar één antwoord op is: liefde. We worden uitgedaagd een voorbeeld van liefde te zijn in een wereld die de hoop heeft verloren en waarin mensen zo hopeloos zijn dat ze artsen wettelijk toestaan hun dood te veroorzaken. Allemaal worden we geroepen om er voor een ander te zijn en te geven om hen die het moeilijk hebben. We zijn afhankelijk van elkaar. Het is natuurlijk om anderen nodig te hebben, zij kunnen ons helpen door moei te komen.

Het is niet nieuw dat iemand zich hopeloos kan voelen. Het is nieuw dat als je denkt dat je leven geen waarde meer heeft en je wilt sterven, dat iemand je dan kan doden. We moeten erkennen dateuthanasie al onze levens bedreigt. Velen zullen wel eens een donkere periode in het leven ervaren waarin we denken dat ons leven geen doel meer heeft en gevoelens van hopeloosheid naar boven kunnen komen. Maar dan zoeken we niet de dood, dan zoeken we een uitweg.

Het is belangrijk dat we een zorgzame gemeenschap om ons heen hebben die ons beschermt. De Euthanasia Prevention Coalition heeft in Canada de Compassionate Community Care opgericht om mensen te beschermen en op te komen voor mensen die dood gaan of de dood naderen. Ook worden mensen aangemoedigd en getraind om anderen te bezoeken en bij te staan tijdens moeilijke situaties. Om de ander te kunnen beschermen, moeten we van de ander houden en er voor de ander zijn.

In februari 2017 hield een Canadese filmploeg in opdracht van de Euthanasia Prevention Coalition een reeks interviews in Nederland rondom het “voltooid leven”-debat. Daaruit bleek dat voorstanders van euthanasie erop aandringen dat artsen op verzoek aan iedereen dodelijke medicijnen mogen voorschrijven. Daarmee lijkt “voltooid leven” geen laatste grens, maar eerder een nieuwe richting te worden.

In het najaar komt de documentaire ‘Death Wish’ uit met daarin eerdergenoemde interviews. Eerder verscheen ‘The Euthanasia Deception’ over de situatie in België. Op www.epcc.ca is meer informatie over de – Engelstalige – documentaires te vinden.

Dit artikel is met toestemming overgenomen uit Leef Magazine. De volledige bronvermelding luidt: Schadenberg, A., 2017, Voltooid leven: laatste grens of nieuwe richting, Leef 33 (5): 20-21 (Artikel).