Waarom Genesis historisch betrouwbaar is

Hé! Er ritselt wat door de bladeren… Eva loopt wat dichter naar de boom met verboden-om-te-eten-vruchten. Daar een slang! ‘Wat heeft God die beesten toch prachtig geschapen’, denkt Eva. En wat is ze gelukkig met haar man Adam in deze tuin, de hof van Eden. Hoor, de slang begint te praten. ‘Is het ook dat God gezegd heeft…’, sist de slwang.

Wat moet je daar nu van denken, een sprekende slang, verboden-om-te-eten-vruchten en een hof van Eden? Genesis is één van de Bijbelboeken die in de loop van de eeuwen het meest onder vuur heeft gelegen. De vraag heeft de slang nu wel of niet gesproken heeft zelfs kerkscheuringen voortgebracht. Waarom is Genesis historisch waar? Na een korte inleiding geef ik drie punten waarom ik geloof dat Genesis naast geestelijk gezag ook historisch gezag heeft.

Inleiding

Het boek Genesis staat aan de basis van de Schrift en de theologie. In Genesis zijn volgens prof. dr. Koorevaar zes lijnen aan te wijzen vanuit Genesis ‘waarmee alle andere boodschappen in de rest van het Oude Testament verbonden zijn’, namelijk de schepping, de wegen van God, de zonde, de belofte, de eredienst en het bezit van de aarde en Kanaän.¹ Genesis spreekt zich daarnaast uit over (1) hoe de mens in relatie staat met God en hoe deze mens een verantwoordingsplicht heeft naar hun Schepper, (2) hoe God seksualiteit en het huwelijk bedoeld heeft (man en vrouw), (3) hoe de verwachting van de Messias al leefde in de wereld net na de zondeval, (4) hoe we om moeten gaan met het leven en met de dood, (5) hoe elk mensenleven waardevol is, (6) hoe we als rentmeester om moeten gaan met de schepping en (7) hoe de schepping zucht vanwege de zonde. Een meningsverschil over de aard en het gezag van Genesis is daarom niet zomaar een luttel verschil van inzicht maar raakt de fundamenten van ons bestaan.² Allemaal goed en wel, maar hoe weet je dan dat Genesis naast geestelijk gezag dan ook historisch gezag heeft? We weten dat vanuit:

1. De Bijbel zelf

Uit de structuur van Genesis blijkt dat de bedoeling van Mozes was om de geschiedenissen van zijn voorouders door te geven aan zijn nazaten. Dan denk ik aan de zogenoemde toledot-stuctuur van Genesis die elf keer terug komt in het Bijbelboek. Dit begrip kan vertaald worden met ‘geschiedenissen van…’ of ‘verwekkingen van…’. Ook uit statistisch onderzoek van dr. Boyd blijkt dat het in Genesis om historie gaat.³ Uit de woorden van de profeten, maar ook van de apostelen blijkt dat zij het eerste Bijbelboek als geschiedenis zien waar wijze lessen uit te trekken zijn. Zou de Heere Jezus Christus zich vergist hebben? Hij die aangaf gezonden te zijn door de Vader om woorden te getuigen die Hij van Hem gehoord had (Joh. 8:26)?

2. De kerkgeschiedenis

Als we de kerkgeschiedenis doorlopen dan zien we dat door de eeuwen heen gelovigen Genesis hebben aanvaard als zijnde historisch waar. Er waren wel stromingen die dat ontkenden, bijvoorbeeld de gnostici. Maar die werden bestreden en hun leer werd verworpen als ketters. Pas in de (vroege) Verlichting laaide het debat rondom de historiciteit van Genesis op. Waarbij het verstand en eigen kunnen steeds meer boven de Schrift gesteld werd. Door toenemende ontkenning van Schriftgezag en erkenning van menselijke autonomie kwam het ertoe dat veel mensen de verdediging van de historiciteit van Genesis loslieten, terechtkwamen in vrijzinnigheid of zelfs de kerk en het christendom verlieten.⁴

3. Buiten-Bijbelse bronnen

Laat ik een voorbeeld van een Buiten-Bijbelse bronnen geven die erop wijst dat Genesis historie is. Op alle continenten vinden we namelijk paradijsverhalen⁵, zondvloedverhalen⁶ en torenbouw-van-Babel-verhalen. Het is opmerkelijk dat sommige van die verhalen details bevatten die sterk overeenkomen met het verhaal in Genesis. Zo is er bijvoorbeeld het volgende verhaal uit Ugarit bekend: ‘Een godheid heeft de naam El. Hij heeft een wijngaard van de grote goden aangelegd. Er is een kwade godheid Horon, die tegen de godheid El opstaat. Deze kwade godheid wordt verbannen van de godenberg. Uit wraak verandert hij in een slang en vergiftigt hij de levensboom. Er komt daardoor een giftige mist op aarde. Adammu, die op aarde leeft, gaat naar de levensboom maar wordt gebeten door de slang. Als gevolg daarvan worden zijn vrouw Kubaba en hij sterfelijke wezens. De zonnegodin zorgt er echter voor dat zij zich kunnen voortplanten zodat de mensheid zal voortleven.’⁷ Het is niet verwonderlijk dat volkeren flarden van verhalen uit Genesis weergeven, alle volkeren stammen immers af van Noach (en die weer van Adam).⁸

Tijdens het hemelvaartsweekend (25 t/m 28 mei) wordt op De Betteld een groot congres over geloof, de Bijbel, leven en wetenschap georganiseerd. Jan van Meerten geeft dan de lezing ‘Tien redenen waarom Genesis geschiedenis is’. Klik hier voor meer informatie.

Dit artikel is met toestemming overgenomen van de website van Christelijk Informatie Platform. Het originele artkel is hier te vinden.

1. Prof. Koorevaar beschrijft dit in het boek Theologie van het Oude Testament. Bron: Koorevaar, H.J., Paul, M.J., (red.), 2013, Theologie van het Oude Testament. De blijvende boodschap van de Hebreeuwse Bijbel (Zoetermeer: Boekencentrum).
2. Zie ook: Mortenson, T., Ury, T.H., 2008, Coming to Grips with Genesis. Biblical Authority and the Age of the Earth (Green Forest: Master Books).
3. Boyd, S.W., 2005, Statistical Determination of Genre in Biblical Hebrew: Evidence for an Historical Reading of Genesis 1:1-2:3, in: Vardiman, L., Snelling, A.A., Chaffin, E.F., (eds.), Radioisotopes and the Age of the Earth. Results of a Young-Earth Creationist Research Initiative. Volume II (El Cajon: Institute for Creation Research) en Boyd, S.W., Snelling, A.A., (Eds.), Grappling with the Chronology of the Genesis Flood. Navigating the Flow of Time in Biblical Narrative (Green Forest: Master Books).
4. Zie voor een overzicht van de kerkgeschiedenis het boek van prof. dr. W. VanDoodewaard: VanDoodewaard, W., 2015, The Quest for the Historical Adam. Genesis, Hermeneutics, and Human Origins (Grand Rapids: Reformation Heritage Books).
5. Zie bijvoorbeeld: Aalders, G.C., 1932, De Goddelijke Openbaring in de eerste drie hoofdstukken van Genesis (Kampen: Kok).
6. Zie bijvoorbeeld: Martin, C., 2009, Flood Legends. Global Clues of a Common Event (Green Forest: Master Books). Voor een uitgebreid boek over deze vloedverhalen: Gaster, T.H., 1969, Myth, Legend, and Custom in the Old Testament: A comparative study, with chapters from Sir James G. Frazer’s Folklore in the Old Testament (Glasgow: Harper Row).
7. Met dank aan prof. Paul die een samenvatting van deze mythe toevoegde aan de onlineversie van de Studiebijbel (www.studiebijbel.nl). Zie ook het boek van Korpel & De Moor: Korpel, M., Moor, J. de., 2016, Adam, Eva en de Duivel. Kanaänitische mythen en de Bijbel (De Bilt: Skandalon).
8. Een voor leken toegankelijk boek is het boek van Tjarko Evenboer: Evenboer, T., 2012, De wereldwijde vloed. Mythe of oergeschiedenis van de mensheid (Hoornaar: Gideon). Dit boek is ook in onze webshop te koop: https://webshop.logos.nl/winkel/boeken/de-wereldwijde-vloed/.