Indrukwekkend is het boek dat dr. P.C. Oele heeft geschreven. In ongeveer driehonderd pagina’s loopt hij langs de hoofdmomenten van de geschiedenis van de filosofie. Als je je wilt verdiepen in dit onderwerp, biedt ‘Ware wijsheid’ je een niet volledige, maar wel goede basis.
Dr. Oele begint zijn boek met het beschrijven van de tijd dat de filosofie nog ‘dienstmaagd’ van de theologie was. De theologie werd toen de ‘koning van de wetenschappen’ genoemd; hoe anders is dat nu. Als je het boek van dr. Oele doorneemt valt het je eens temeer op: de filosofiegeschiedenis begon met God de eerste plaats te geven. Deze plaats werd langzaam veroverd door de autonomie van de mens.
“Ongelukkig is de mens, die alles kent, maar u, o God niet kent; gelukkig echter die u kent, ook al kent hij de dingen van deze wereld niet.”
De eerste plaats
De bloeitijd van de christelijke filosofie is de patrische periode, ofwel de periode van de kerkvaders. Daarin kom je namen tegen van Augustinus, Justinus, Irenaeus en Tertullianus. Het voert te ver om uitvoerig op hun denkbeelden in te gaan, maar een mooie, veelzeggende uitspraak van Augustinus vat veel samen: ‘ongelukkig is de mens, die alles kent, maar u, o God niet kent; gelukkig echter die u kent, ook al kent hij de dingen van deze wereld niet.’
‘Ware wijsheid’, de titel van het boek, heeft met deze uitspraak van Augustinus te maken. Dr. Oele schrijft: ‘Ware wijsheid is alleen te verkrijgen buiten de mens. God zelf is de leermeester van de waarheid.’ Hiermee kun je het eens zijn of niet. Het sluit goed aan bij het gedachtengoed van creationisten. Zij beweren dat filosofie en wetenschap in dienst zullen moeten staan van God en leiden tot lof en aanbidding van God.
God verdrongen
Na de patrische komt de middeleeuwse periode aan bod, waarbij de scholastiek de hoofdstroom is. Een interessante uitspraak die deze periode typeert komt van een vroegscholasticus, Anselmus van Canterbury: ‘ik geloof, opdat ik begrijpe’. Anselmus stelde het geloof in de Schrift als grondslag van alle wetenschap. Dan pas staat de wetenschap in dienst van God, de Schepper. Na de Reformatie zie je dat men de plaats van God in de filosofie dramatisch onderwaardeert. De humanistische filosofie krijgt langzaamaan de overhand, en daarbij wordt aan de menselijke rede een te grote waarde gegeven. Dr. Oele beschrijft dit alles op een mooie, leesbare wijze. Je kunt merken dat hij er veel werk van heeft gemaakt. Al met al een geslaagd boek. Van harte aanbevolen aan een ieder die zich wil verdiepen in de intrigerende geschiedenis van de filosofie.
Dit artikel is met toestemming overgenomen uit Weet Magazine. De volledige bronvermelding luidt: Meerten, J.W. van, 2011, Ware wijsheid. Recensie geschiedenis van de filosofie, Weet 11: 9. ogl
