Wat is de mens? – Edgar Andrews over zijn nieuwste boek

by Gert-Jan van Heugten | feb 8, 2021 | Antropologie, Onderwijs, Theologie

In 2009 schreef de Britse natuur- en materiaalkundige Edgar Andrews Wie heeft God gemaakt?¹, een boek over geloof en wetenschap. Daar is negen jaar later een vervolg op gekomen: Wat is de mens?. Weet Magazine legde die vraag aan hem voor.

WIE IS EDGAR ANDREWS? „IK KREEG HET ONVERKLAARBARE VERLANGEN HET NIEUWE TESTAMENT TE LEZEN”

Edgar Andrews groeide op in het Engelse spoorwegstadje Didcot. Hij ging theoretische natuurkunde studeren aan de universiteit van Londen. Andrews was niet christelijk opgevoed en had helemaal niets met de Bijbel. „Ik had godsdienstles op school, maar daar haalde ik altijd slechte cijfers voor. In tegenstelling tot andere vakken, daarvoor haalde ik altijd de hoogste cijfers van de klas.” Van het ene op het andere moment veranderde dat. „Toen ik negentien was en in het tweede jaar van mijn studie zat, kreeg ik ineens een enorme honger om het Nieuwe Testament te lezen. Ik had zelf geen Bijbel, dus leende ik er een van een vriend.” Op dat moment kon Andrews nog niet zeggen waar die aandrang vandaan kwam, maar nu heeft hij daar wel een idee over: „Het was de Heilige Geest Die me deze honger gaf. Door het Nieuwe Testament te lezen, ontdekte ik dat Jezus Christus een echte Persoon is. Dit gaf een nieuwe richting aan mijn leven. Niet dat ik stopte een natuurkundige te zijn, maar ik kreeg het verlangen om het Evangelie te verkondigen.” Sindsdien heeft Andrews verschillende posities in het bedrijfsleven en de academische wereld bekleed. „En ik ben voorganger in de kerk,” voegt hij eraan toe. „Vanaf mijn twintiger jaren ben ik actief in het bestuur van kerken.”

„Het is onmogelijk het christendom te ontdoen van wonderen. De opstanding van Jezus is iets wat je niet kunt verklaren. Dat is het hart van de Bijbelse boodschap. De schepping is ook zo’n wonder.” Edgar Andrews (85) onderschrijft dat scheppingswonder van harte. Dat doet hij al vanaf zijn studententijd (zie kader). Al minstens zo lang denkt hij na over de vraag hoe de wetenschap en de Bijbel zich tot elkaar verhouden. Hij schreef er enkele boeken over. In 2009 verscheen zijn bestseller Wie heeft God gemaakt?. „Een jaar nadat mijn boek in de schappen lag, kwam Het grote ontwerp van Stephen Hawking en Leonard Mlodinov uit. Ik denk dat dat voor mij de aanleiding is geweest voor Wat is de mens?.”

Het geschapen universum

Voordat je na kunt denken over de vraag waar de oorsprong van de mens ligt, is het goed om eens stil te staan bij waar het universum vandaan komt. Andrews begint in Wat is de mens?, na een inleidend hoofdstuk, met een uiteenzetting van atheïstische denkbeelden hierover. Zijn motivatie: ‘Als het universum een ongelukje van de natuur is, dan is de mens waarschijnlijk ook een betekenisloos ongelukje. Maar als het universum door God geschapen is, dan is de mens waarschijnlijk ook een doelbewuste schepping.’ Andrews ziet een probleem met alle ‘ongelukje van de natuur’- theorieën: waar kwamen de natuurwetten dan vandaan? Deze wetten vergelijkt hij met een huis en een bouwtekening. ‘Hoewel het huis nog niet gebouwd is, geeft de tekening al precies aan hoe het worden zal. Maar de plannen moeten in een bepaalde vorm bestaan, op papier of op een cd bijvoorbeeld.’ En daar heb je het probleem te pakken, want waarop waren de natuurwetten ‘geschreven’ voordat de natuur er was? ‘De enige manier waarop de natuurwetten konden bestaan voordat de natuur er was, en dus verantwoordelijk konden zijn voor de schepping van het universum, is dat zij bestonden in het verstand van een onstoffelijk wezen.’ Dat is de vervelende maar logische uitkomst van de huidige atheïstische kosmologie.

Van twee walletjes

De (atheïstische!) ontstaansmodellen van het universum leiden volgens Andrews tot de conclusie dat er een God is. Maar kan God dan evolutie hebben gebruikt? Andrews denkt van niet: „Theïstisch evolutionisten moeten de eerste elf hoofdstukken van Genesis als niet-historisch zien. Maar de schrijvers van het Nieuwe Testament beschouwen de inhoud van die hoofdstukken als dingen die echt zijn gebeurd. Of het nu gaat over de schepping, de zondeval of de zondvloed,” merkt de emeritusprofessor op. „Het Nieuwe Testament leert me niet alleen dat de eerste hoofdstukken van Genesis historisch zijn, maar dat ze ook door God geïnspireerd zijn. Ik geloof dat de oorspronkelijke geschriften foutloos waren, en als zodanig moet ik ze serieus nemen; ik kan ze niet zomaar uitleggen zoals het mij uitkomt.”

KUNNEN MENSEN EN APEN FAMILIE VAN ELKAAR ZIJN? DIERENTUINEN LATEN ZIEN DAT ER IETS VREEMDS AAN DE HAND IS...

Edgar Andrews gelooft dat de mens is gemaakt naar het beeld van God. Maar volgens de evolutietheorie stammen mensen af van een aapachtige voorouder. Hoe kijkt hij daar tegenaan?

„Het evolutieverhaal gaat zo: de gemeenschappelijke voorouder van mensen en chimpansees leefde zo’n 6 tot 13 miljoen jaar geleden. Eén tak van de nakomelingen leidde tot de mensen, een andere tak tot de chimpansees.” De veranderingen vonden plaats als gevolg van mutaties in het DNA. „De snelheid waarmee gunstige mutaties plaatsvonden, kan men berekenen. Nu blijkt dat die mutatiesnelheid 50% groter was in de chimpanseelijn dan in de mensenlijn. Maar als je een evolutionist vraagt hoe die gemeenschappelijke voorouder eruitzag, zal hij zeggen dat die meer leek op een chimpansee dan op een mens. Het is een mysterieus feit dat chimpansees minstens even snel, zo niet sneller, evolueerden dan mensen, maar dat het toch de mensen zijn die dierentuinen bouwen om chimpansees in te huisvesten.”

Intelligent ontwerp

Met veel ontzag verwijst Andrews naar een dikke pil die eind 2017 uitkwam: Theistic evolution: A scientific, philosophical and theological critique (een wetenschappelijke, filosofische en theologische beoordeling van theïstische evolutie). „Op een bepaalde manier is Wat is de mens? een miniversie van dat boek, met één belangrijk verschil: dat andere boek is geschreven door auteurs van de Intelligent Design-beweging. De aanhangers daarvan wringen zich in allerlei bochten om hun zienswijze maar niet aan de Bijbel te hoeven koppelen. Ik ben het inhoudelijk helemaal met hen eens, maar je kunt God niet van Zijn glorie beroven. In mijn boek maak ik het duidelijk dat het niet mijn taak en die van de kerk is om het materialisme te bestrijden met Intelligent Design, maar met het Bijbelse wereldbeeld. Het is voor mij niet genoeg te weten dat de wereld ontworpen is, ik wil ook weten Wie de Ontwerper is.”

Adam, alien of aap?

Dat Andrews de Bijbel hoog heeft staan, blijkt wel uit Wat is de mens?. De vraag in de titel is een verwijzing naar Psalm 8. De ondertitel van het boek geeft drie mogelijke antwoorden: Adam, alien of aap. Met de optie ‘alien’ wordt snel afgerekend. Ondanks jaren van intensief speurwerk is er nog geen buitenaards bericht onderschept, en nog geen planeet gevonden die net zo bewoonbaar is als de aarde. De oorsprong van de mens moet op aarde worden gezocht. Ook lijkt het Andrews onwaarschijnlijk dat mensen zijn ontstaan uit aapachtige voorouders (zie kader). De optie ‘Adam’ blijft dan over, maar dat is niet een optie die Andrews zomaar aan lijkt te nemen. Hij onderzoekt in zijn boek of de geschiedenis van Adam wel realistisch is, en wat het gevolg is voor het verlossingswerk van Christus. Andrews schrijft: ‘Door de hele Bijbel heen worden Adam en Eva niet alleen als echte mensen beschreven, maar ook als de enige voorouders van het menselijk ras.’ Dit is ook wat de kerk eeuwenlang heeft geleerd. Volgens Andrews móéten Adam en Eva wel echte mensen zijn geweest, omdat dat een kernpunt vormt van het christelijk geloof: ‘Christus kwam naar deze wereld omdat mensen geestelijk ‘verloren’ zijn en verlost moeten worden van die toestand. Hoewel de val van een historische Adam niet expliciet door Jezus genoemd wordt, zou het zeker de enige reden zijn geweest die Hij gegeven zou hebben voor de verloren geestelijke toestand van ons ras.’ Theïstische evolutie biedt hiervoor geen goede verklaring.

Het boek ‘Wat is de mens?’ is ook in onze webshop te koop. Van de presentatieavond in Nederland is een dvd gemaakt en die is hier te koop. Het hierboven genoemde boek ‘Wie heeft God gemaakt?’ wordt hier te koop aangeboden.

Dit artikel is met toestemming overgenomen uit Weet Magazine. De volledige bronvermelding luidt: Heugten, G.J.H.A. van, 2018, Wat is de mens? Edgar Andrews over zijn nieuwste boek, Weet 54: 34-36.