Wat waren de steentijd, bronstijd en ijzertijd écht?

by | aug 19, 2022 | Archeologie, Bijbel, Historische wetenschappen

Wat waren de steentijd, de bronstijd en de ijzertijd? En waar vind je deze tijdperken terug in de Bijbelse geschiedenis?

Archeologen houden ervan de tijd op te delen in verschillende tijdperken. Dit kan om verschillende redenen verwarrend zijn voor niet-ingewijden. Ten eerste helpt het om het idee van grote tijdsperioden te versterken. Een tijdperk kan immers niet slechts enkele decennia duren, toch? Het indelen van de archeologie in perioden doet de mensen ook denken dat deze perioden wereldwijd waren, wat helemaal niet het geval is.

Steentijd gereedschapSteentijd

We kunnen de steentijd gemakkelijk afdoen als evolutionaire vertelling. Secularisten geloven dat de mens gedurende miljoenen jaren langzaam evolueerde uit apen en niet slim genoeg was om iets anders te maken dan ruw stenen gereedschap. Toch vertonen veel van de stenen werktuigen die we vinden verfijnde technieken om te beitelen, en hun pijlen en speren vertellen ons dat zij de principes van de aerodynamica begrepen. Je vraagt je ook af waarom het de mensen zo lang zou hebben gekost om uit te vinden hoe ze verder konden gaan dan die ruwe werktuigen, terwijl het DNA in oude botten onthult dat ze in essentie genetisch identiek waren aan de ‘moderne’ mens.

Men vraagt zich ook af waarom het de mensen zo lang heeft gekost om uit te vinden hoe ze verder konden komen dan die ruwe werktuigen, terwijl die in essentie genetisch identiek waren aan die van de ‘moderne’ mens.

In werkelijkheid duurde het ‘stenen tijdperk’ 1in het Midden-Oosten maar heel kort (enkele tientallen jaren tot een eeuw) na de zondvloed, voordat die mensen overgingen naar het Chalcolithicum, of de kopertijd. De steentijd duurde langer op plaatsen die verder weg lagen van het centrum van de Babel-verspreiding. Culturen kunnen een deel van de oude kennis zijn kwijtgeraakt toen zij zich over de aardbol verplaatsten. Bovendien gaat industriële vooruitgang over het algemeen sneller wanneer er meer mensen aanwezig zijn 2. Handelsnetwerken, geschreven akten, en alle andere attributen van “beschaving” leiden tot vooruitgang op vele fronten. De mensen die het verst van Babel verwijderd waren, bleven dus langer op een lager technologisch niveau.

Ook zijn de tijdperken echt niet zo lang geleden3.

Bronstijd

Bronstijd helm

Volgens de Bijbel verlieten de Israëlieten Egypte in de bronstijd. Iedereen die bekend is met de geschiedenis van Griekenland is bekend met de bronstijd. Dit was het decor van de Myceense beschaving en de (deels mythologische) Trojaanse oorlogen. Toch vonden de meeste bekende gebeurtenissen later plaats, in de periode van de “Klassieke Oudheid”. De Peloponnesische oorlogen tussen Athene en Sparta, het korte oponthoud van het enorme leger van Perzië door de “300” Spartanen bij Thermopylae, de levens van Aristoteles, Plato en Socrates … al deze gebeurtenissen dateren van na de bronstijd.

Brons werd ook na het Bronzen Tijdperk nog algemeen gebruikt, met inbegrip van de wapenuitrusting van de Spartaanse “hoplieten”, zoals de burgersoldaten van de Griekse stadstaten werden genoemd. Sommige van deze gebeurtenissen uit de klassieke oudheid komen overeen met die van koning David (die in de “ijzertijd” leefde, ongeveer 1000 v. Chr., zie 1 Samuël 13:19-23), of zelfs met het verhaal van Esther, want het was haar koning die Griekenland binnenviel en de aanleiding was tot sommige van deze beroemde verhalen!

Ijzertijd

Ijzertijd helm bronstijd steentijd

Als de Exodus plaatsvond in de Bronstijd, en de ijzertijd al in volle gang was in de tijd van koning David, dan moeten deze tijdperken worden samengevat in slechts enkele eeuwen. Tussen de Exodus en de bouw van de tempel door Davids zoon Salomo lagen bijvoorbeeld slechts 480 jaar (1 Koningen 6:1). Archeologen weten dit. Alleen het grote publiek schijnt in verwarring te zijn.

Ook al bevinden wij ons in het “ruimtevaarttijdperk”, er zijn vandaag de dag mensen op aarde die zich nog in het “stenen tijdperk” zouden bevinden.

Een ander probleem met deze tijdperken is dat bij verschillende locaties de ‘tijdperken’ een verschillend tijdsverloop hebben. Er is bijvoorbeeld geen wereldwijde ijzertijd. Het tijdperken-schema werd uitgevonden voor het Oude Nabije Oosten (i.e. Israël) en is niet noodzakelijk overal van toepassing. Sommige plaatsen sloegen tijdperken over omdat ze werden blootgesteld aan handel met, of invasies van, meer geavanceerde beschavingen.

Daarom kun je niet kijken naar iets als ijzertijd-China en het gelijkstellen aan ijzertijd-Israël. Het gangbare idee is dat beschavingen zich ontwikkelen via een reeks stappen (van koper naar brons naar ijzer), niet dat elke wereldbeschaving die stappen op hetzelfde moment zet. De ene plaats in de wereld kan zich dus in de “bronstijd” bevinden, terwijl een andere plaats zich in de ‘ijzertijd’ bevindt. In feite zijn er, ook al bevinden we ons in het ‘ruimtevaarttijdperk’, mensen op aarde die nog steeds leven in wat een ‘steentijdcultuur’ zou worden genoemd.

Tijdperken en intelligentie

Het tijdperk waarin een beschaving zich bevindt heeft ook niets te maken met intelligentie. De komst van de Europeanen in de Amerika zorgde ervoor dat de inheemse Amerikanen massaal stierven door plagen zoals de pokken. Tegen de tijd dat de Europeanen zich vestigden, hadden deze misschien 90% van de oorspronkelijke bevolking gedood. Elke cultuur die zo’n crash meemaakt, zal een groot verlies van kennis, handel, industrie en ‘beschaving’ ervaren.

Er zijn ook plaatsen in de wereld waar de ontwikkeling van geavanceerde technologieën wordt belemmerd door een gebrek aan handelsroutes; een gebrek aan industriële hulpbronnen; een gebrek aan de sociale attitudes, vooronderstellingen en gedragingen die wetenschap mogelijk maken; of de aanwezigheid van slopende ziekten zoals malaria. En toch is het de natuurlijke neiging van de zondige mens om te denken dat elke cultuur die technologisch niet zo geavanceerd is, moet bestaan uit individuen die gemiddeld intellectueel minderwaardig zijn. Echter, mensengroepen hebben allemaal dezelfde intelligentie4. Maar intelligentie, kennis en technologie zijn niet dezelfde dingen.

Bijbels kader

Een grote denkfout van het tijdperken-concept ontstaat door het negeren van de echte geschiedenis van de Bijbel. Lang vóór Babel, zelfs vóór de zondvloed, was Tubal-Cain, zoon van Lamech en Zilla, “de bewerker van alle werktuigen van brons en ijzer” (Genesis 4:22): een pre-zondvloed brons- en ijzertijd!

Wat is brons?
Zuiver koper is in sommige streken van de wereld gemakkelijk te vinden, maar het is een zeer zacht metaal. Het corrodeert ook snel. Meng je het echter met ongeveer 12% tin, dan krijg je brons, een sterke, lichte legering die in veel verschillende vormen gegoten of gehamerd kan worden 5. De post-Babel Bronstijd begon nadat iemand dit had uitgevonden, maar daar waren uitgebreide handelsroutes voor nodig. Voor de mediterrane bronstijd kwam tin vaak van de Britse eilanden. Koper werd vaak gedolven in Spanje of Egypte, en Israël had belangrijke kopermijnen ten zuiden van de Dode Zee. De controle over dit gebied bracht fantastische rijkdom aan Koning David, die enorme voorraden brons aanlegt (1 Kronieken 22), en later aan Koning Salomo, die zijn ambachtslieden reusachtige stieren, een reusachtig bekken, en pilaren van brons liet maken, die in de tempel werden geplaatst (1 Koningen 7). Maar David en Salomo leefden in de IJzertijd, en daarom is het niet zo duidelijk dat de IJzertijd en de Bronstijd zo verschillend zijn. Voor de Chinese Bronstijd wordt aangenomen dat het tin voornamelijk uit China kwam, maar zij maakten hun brons door koper met arsenicum te mengen alvorens over te gaan op het gebruik van tin.

schaal bronsSlechts enkele bronzen werktuigen hebben de eeuwen overleefd, vooral door de “bronsziekte”. Dit is een onomkeerbaar en bijna niet te stoppen corrosieproces dat optreedt bij brons wanneer het in contact komt met chloriden (uit zout water of aarde). Het is ook “besmettelijk” in die zin dat een onaangetast stuk brons besmet kan raken als het in contact komt met een stuk met bronsziekte.

Brons werd in het Middellandse-Zeegebied verdrongen door ijzer, vooral omdat de tinhandel was verstoord. IJzer heeft geen legeringselement nodig, en dit woog op tegen het feit dat zuiver ijzer niet zo hard is als brons. Maar toen de smeden eenmaal hadden uitgevonden hoe zij de juiste hoeveelheid koolstof konden mengen, werd staal gevormd, dat harder en sterker is dan brons.

Bronvermelding

Dit artikel is met toestemming overgenomen en vertaald van Creation Ministries International. Robert Carter, What were the Stone Age, the Bronze Age, and the Iron Age? Creation 44(1):18–20, April 2022.

Tags: steentijd bronstijd en ijzertijd. steentijd bronstijd en ijzertijd. 

Voetnoten

  1. Merk op dat al deze “tijdperken” meerdere onderverdelingen hebben. De technische term voor het “stenen tijdperk” is bijvoorbeeld paleolithicum (van de Griekse woorden παλαιός [palaios] en λίθος [lithos], letterlijk “oude steen”). Termen als Mesolithicum, Neolithicum, Epipaleolithicum, enz. volgen daaruit. De kopertijd, bronstijd, en ijzertijd hebben allemaal hun eigen onderverdeling.
  2. Verlies van technologie is waarschijnlijker in een kleine migrerende groep, zie Wieland, C., Culture clash, Creation 17(3):42-44, 1995; creation.com/culture-clash.
  3. zie ook punt 3 van dit artikel https://logos.nl/ouderdom-mensheid/
  4. Carter, R., A troubling thesis—Nicholas Wade pushes an old view of the origin of races. A review of A Troublesome Inheritance: Genes, Race and Human History door Nicholas Wade, J. Creation 28(3):26–30, 2014; creation.com/nicholas-wade-review.
  5. Arseen was een ouder legeringselement, maar tin is veel beter en is een stuk minder giftig. Brons kan ook mangaan, aluminium, nikkel, fosfor, silicium of zink bevatten. Vroeger werd de term messing gebruikt voor een koper-zink legering.

Gerelateerde berichten:

Steentijd, bronstijd en ijzertijd gereedschapWat waren de steentijd, bronstijd en ijzertijd écht?

Abonneer je op onze maandelijkse nieuwsbrief!