Zoals gebruikelijk voor bekende evangelicals oogstte hij zowel bewondering als tegenwind. “Als we geen kritiek meer krijgen, moeten we ons afvragen of we nog goed bezig zijn”, zegt Bert Dorenbos (74). Onlangs droeg hij de directie van ‘Schreeuw om Leven’ over aan een volgende generatie. Maar hij bleef voorzitter van de stichting en onverminderd actief in de strijd tegen abortus, voor hem een consequentie van het Evangelie. Aan publicitaire creativiteit ontbrak het de voormalige EO-directeur nooit.
Na dertig jaar ‘Schreeuw om Leven’, waarvan de dagelijkse leiding nu in handen is van Kees van Helden en schoonzoon Alex van Vuuren, lijkt de vraag op zijn plaats of er eigenlijk iets is bereikt. “Die vraag slaat nergens op”, vindt Dorenbos. Hij bleef gewoon trouw aan zijn roeping en verder is het oordeel aan de Heer zelf, redeneert hij. De hulpverlening van de stichting (afdeling: ’Er is hulp’) was er liefdevol voor de talrijke vrouwen en meisjes die van abortus afzagen, maar ook voor wie een abortus achter de rug hebben, die er vaak psychisch inhakt en niet zelden is gestimuleerd door de vader die geen vader wilde zijn. Voor wie wil zijn er Bijbelcursussen. Internationaal haakt Dorenbos aan bij een wereldwijde pro-life beweging.
Film
De stichtingsnaam kwam voort uit de film ‘The Silent Scream’, uitgezonden door de EO, toen Dorenbos daar directeur van was. “Er rees intern de vraag of wij die moesten laten zien. Vreselijke beelden. Ik zei: Natuurlijk moeten wij die uitzenden. Dat maakte veel gekrakeel los.” In het EO-bestuur zag hij mensen uit totaal verschillende kerken, van Gereformeerde Gemeente tot Pinksteren, broederlijk samenwerken. “Stichter Jan Kits zei eens: ‘Ik ben evangelisch met een reformatorisch hart’ en prof. Velema: ‘Ik ben reformatorisch met een evangelisch hart.’ Zelf kon ik heel goed opschieten met pinksterman Johan Frinsel. In die tijd was alles wat je deed goed, als het maar om het Evangelie ging. Als je het Evangelie brengt, moet je doen wat de Bijbel zegt.” Hij wordt evident niet vrolijk van wat er van die EO is geworden. Zij kiest nu, wat hij noemt, voor het Evangelie van de marktplaats en biedt wat die wil. Dat sleutelfiguren als Andries Knevel openlijk de evolutie aanhangen, was ten tijde van de (daar juist tegen gekante) oprichting van de omroep onmogelijk geweest, verzucht hij. “Maar dat krijg je met een verwaterd Evangelie, dat ook in de kerken op sterven na dood is. ‘Schreeuw om leven’ floreert aan alle kanten, ook bij jongeren.” Uit ontzag voor wat de Schepper in Zijn Woord zegt, vinden ook christelijke ontkenners van het Bijbelse scheppingsverhaal hem op hun weg. Net als abortus, euthanasie en de los gelaten normen op het gebied van seksualiteit heeft het allemaal met toenemend afwenden van Gods Waarheid te maken, denkt hij. De EO was destijds, zoals hij het ooit noemde, marktleider in normen en waarden. Dat bleef de rode draad in zijn leven. “Nederland schreeuwt om leven”, zegt hij. Dat heeft in zijn visie alles te maken met de prediking van het Evangelie en trouw aan de Bijbel.
Die zegt toch dat de wereld in duisternis is en wordt geregeerd door de moordenaar van den beginne? Het Evangelie van redding van ongeloof is toch de kern. Bent u niet bezig te strijden tegen de symptomen van de zonde aan de randen?
Dorenbos: “Heel wat evangelische groeperingen roepen dat wij aan symptoombestrijding doen. Wat kan mij dat schelen. Als je het over de randen hebt, dan heb je het automatisch over de kern. Het is een misvatting in het christendom dat je, sprekend over de kern, de randen kunt negeren.”
Geestelijke strijd
Strijden tegen abortus is een geestelijke strijd tegen een demonische aanval op de mens, zegt hij. Iets minder ligt de focus van het gevecht tegenwoordig op euthanasie, voorheen een zeer heet hangijzer. En ooit kwam hij in de publiciteit wegens het verbranden van bladen met blote vrouwen, omdat hij streed tegen porno. Eigenlijk is abortus een vrucht van de totale zedenverwildering, die om zich heen grijpt, weet Dorenbos. “Abortus heeft alles te maken met ontucht. Schreeuw om Leven wil het Evangelie toepassen op alle terreinen van het leven. Maar wij leggen wel een accent op abortus.”
Bewonderenswaardig bleef hij trouw aan zijn diepe overtuiging en aan wat hij als zijn roeping ziet. Dat bracht hem niet de materiële voorspoed die hij in omroepland had kunnen scoren. Hij verkocht destijds zijn riante huis en ging in een flat wonen. Thuis begonnen hij en zijn vrouw Willy hun missie. Later kwam het kantoor aan de Ruitersweg in Hilversum. “Wij wisten ons geroepen om de rest van ons leven op te komen voor het recht op bescherming van het ongeboren leven. Je wist toen wij begonnen niet wat het ging worden. Het is soms financieel wel een beetje krap geweest, maar wij zijn nooit iets tekort gekomen. Het is een wonder, wij zijn enorm gezegend.”
Ethiek
Ethiek is volgens hem een component van het Evangelie, waarvan hij vurig getuigt. En, laat hij weten, toepassing van Gods geboden is niet alleen goed voor gelovigen, maar voor alle mensen. De stichting organiseert onder meer – naast demonstraties bij bijvoorbeeld abortusklinieken en op het Binnenhof ‘Bijbel-marathons’, waarbij gelovigen elkaar aflossen en de hele Bijbel wordt voorgelezen. Hij praat met vreugde over degenen die tot geloof zijn gekomen. Niet alleen vrouwen die abortus hebben gepleegd of daarvan af zijn gehouden, maar ook anderen. Zoals de Chinese hoogleraar die Christus keerde kennen door het lezen van de Bijbel. “Ik had hem gewaarschuwd. Het is een gevaarlijk boek. Het leest jou als het ware. Dat zeg ik ook tegen anderen. Die Chinese man kwam eerst hierheen om te zeggen dat hij Christus had aangenomen en later wilde hij gedoopt worden. Dat hebben we toen gedaan. Ik vind het heerlijk vanuit de bevlogenheid van het Evangelie anderen te bemoedigen.”
Excuus
Eigenlijk zou zijn organisatie niet moeten bestaan, vindt hij. “Wat wij doen zou een deel van de kerk moeten zijn. Wij zijn een excuus voor wat er leeft in evangelische en reformatorische gezindte.” In zijn boek ‘Schreeuw uit de baarmoeder’ schrijft hij: ‘Elke kerk zou een crisisopvang moeten hebben voor meisjes en vrouwen in nood. Maar als christenen het appèl niet meer horen om zich onvoorwaardelijk in te blijven zetten in de strijd voor het leven, dan is ook moeilijk te verwachten dat zij de helpende hand zullen bieden. Elk gezin zou als vanzelf een pro-life groep moeten zijn.’ Hij zou het ‘geweldig’ vinden als de weg naar abortusklinieken werd geblokkeerd door ‘welkom-open-harten-huizen’, waar vrouwen in nood liefde en opvang krijgen. ‘Er ligt hier nog veel terrein braak. Door de liefde van Jezus te laten zien, ontdek je dat het doden van je kindje niet hoort bij die liefde en het leven van Jezus.’ Hij citeert de Heer in Diens opdracht de minste naaste te dienen. Dus zeker de zwakste, nog ongeboren naaste.
Dorenbos: “Iedereen die jonger is dan veertig, is nu een abortus overlevende. De wet zegt dat je niet mag moorden, behalve als het om ongeboren kinderen gaat. De Wet afbreking zwangerschap is de Nederlandse erkenning van dat moorden. Een demonische aanval op de mens. Moeder Theresa zei dat de Derde Wereldoorlog woedt in de moederschoot. Zij had gelijk.” Hij verwees in de loop der decennia geregeld naar de Holocaust en vindt dat achter abortus en euthanasie een soort Hitler-denken steekt. Kreeg in politiek en media geregeld tegenwind, onder meer door de verspreiding op grote schaal van beeldjes van nog ongeboren kinderen, die duidelijk als mens waren te herkennen. Men vond het onsmakelijk, net als toen hij uitdroeg dat de samenleving zich wel druk maakt om het neerknuppelen van zeehondjes, maar niet om het doden van (ongeboren) kinderen. Mede door haar originele, creatieve methoden kreeg en krijgt: ‘Schreeuw om Leven’ geregeld aandacht in de media.
Doodscultuur
Volgens een van zijn boeken is de cultuur van de dood geïntroduceerd, die tot de eeuwige dood leidt. Christelijke tegenstanders verwijten hem ogenschijnlijk weinig of geen onderscheid te maken tussen het oude (aardse) leven en het nieuwe, waarin Christus opstond. Of dat die twee in elkaars verlengde liggen. Toch ziet hij wel degelijk verschil tussen het Oude en het Nieuwe Verbond.
De in zonde gevallen wereld is door Jezus’ kruisdood verzoend en wie zich in geloof aansluit bij Diens opstanding krijgt nieuw Leven, maar de ongelovige is al veroordeeld, geeft hij toe. Abortus heeft volgens hem alles te maken met apocalyptische ontwikkelingen in de wereld, in het kader waarvan God oordelen als de ramp met de Twin Towers in New York en de economische crisis zou hebben gestuurd. Doden van ongeboren kinderen, zegt hij, is afgodendienst, waaraan Nederland als volk zich schuldig maakt. In dat verband verwijst hij naar het oude testament, waar onder meer de splitsing van Israël en de ballingschappen een gevolg waren van dergelijke afgodendiensten. “Als je het hart hebt een kind onder het hart van de moeder weg te halen, haal je een oordeel over je heen”, zegt hij. En in zijn boek: ‘Ons land gaat voorop in perverse doorvoering van terugkeer naar het heidendom, waarbij de mens van conceptie tot het graf niet meer veilig is. Naast een abortuswet is er nu ook een euthanasiewet, waarbij het leven van de oudere en zwakkere vogelvrij is verklaard.’
Gebrek aan strijd tegen het vermoorden van kinderen in christelijke kring, is wat hem betreft ook oorzaak van het gebrek aan grootscheepse geestelijke opwekking. “Voor ons in het westen is de enige kans om tot opwekking te komen dat wij afblijven van de kinderen en de relatie tussen man en vrouw.” Intussen zien velen hem, in zowel de samenleving als op het kerkelijke erf, als een evangelische dorpsgek. Hij windt zich er niet over op. “De tragiek van ons land is dat ze je een dorpsgek vinden als je met een vlaggetje staat te zwaaien. Met Paulus was het eigenlijk niet anders. Als je het in dit land over homoseksuele relaties hebt en dergelijke, ook in de kerk, kan eigenlijk alles. Alles waartegen God waarschuwt, is nu gewoon geworden. Daarom heb je de grootst mogelijke problemen. Ik zeg niet dat alles wat we deden de toets der kritiek heeft kunnen doorstaan. Maar wel dat Jezus ons oproept de kop boven het maaiveld uit te steken.”
“In ben een verdwaalde econoom”, zegt drs. Bert Dorenbos. Hij was na zijn studie economie van 1966 tot 1969 researchmedewerker bij de Raad voor het Midden- en Kleinbedrijf en werd daarna tot 1974 adjunct-directeur bij projectontwikkelingsbureau Amro-Westland Utrecht, onderdeel van de AMRO Bank. “Ik was er op weg carrière te maken”, vertelt hij. Maar in 1974 volgde hij IJgbert Jacobs op als directeur van de EO, ondanks aanvankelijke twijfel en op aandrang van zijn voorganger. Hij hield die baan tot 1987, nam er tal van multimediale initiatieven en benadrukte sterk de ethische consequenties van het Evangelie. In 1981 richtte hij met wijlen Rob Matzken de vereniging Bijbel & Onderwijs op en in 1985 samen met zijn vrouw Willy ‘Schreeuw om Leven’, die op evangelische grondslag ging strijden tegen allerlei ethische ontsporingen, zoals porno, zedenverwildering in het algemeen, abortus en euthanasie. Twee jaar later verliet hij de EO om zich als voorzitter van die stichting ten volle aan die taak te kunnen wijden. Tegenwoordig presenteert hij ook de talkshow Brink TV van Family7. Met zijn vrouw heeft hij vier dochters. Hij groeide op in een vrijgemaakt gereformeerd milieu, reikt de hand naar christenen in alle mogelijke kerken en is zelf tegenwoordig Vrij Evangelisch.Dit artikel is met toestemming overgenomen uit Uitdaging. De volledige bronvermelding luidt: Bos, J.T., 2016, ‘Wij zijn het excuus van de Kerk’. Bert Dorenbos: dertig jaar ‘Schreeuw om leven’, Uitdaging 41 (417): 8-9 (artikel).
