Is er bewijs voor het bestaan van God?

Is er bewijs voor het bestaan van God? Vroeger geloofde bijna iedereen dat Hij bestond. Tegenwoordig zijn er veel mensen die twijfelen aan Zijn bestaan. Steeds meer mensen ontkennen zelfs dat er een God is. Ieder mens op aarde denkt na over God. Het antwoord op deze fundamentele vraag is van essentieel belang.

Bij onze studie van christelijk bewijsmateriaal zijn we nu aangekomen bij het bewijsmateriaal voor het bestaan van God. De gedachte, dat wij mensen het bestaan van God kunnen ‘bewijzen’, lijkt inderdaad op het eerste gezicht vreemd. Maar God zegt het op diverse plaatsen in de Bijbel zelf!

In de Bijbel heeft Hij ons voldoende bewijs van Zichzelf gegeven. Geloven is echt geen ‘sprong in het duister’. Romeinen 1:20 zegt dat het bewijs, dat God bestaat, zelfs zo helder en overweldigend is, dat geen enkel mens een excuus heeft om niet in Hem te geloven. De Bijbel zegt ronduit dat de mens, die zich afwendt van de bewijzen voor het bestaan van God, een dwaas is (Psalm 14:1 en 53:1).

Waar is dit onbetwiste bewijs dan wel, dat God werkelijk bestaat? Het is overal om ons heen in de natuur! God heeft Zich in de schepping aan alle mensen op de hele wereld geopenbaard. De natuurlijke wereld om ons heen vraagt erom verklaard te worden, en de enige toereikende verklaring is God.

We maken bij het bewijs voor God gebruik van ‘argumenten’. Dit is het eerste van een aantal woorden, dat we voor de behandeling van deze materie nodig hebben. Schrik niet van een onbekend woord, als je alles eerst eens rustig doorleest, krijg je er wel grip op. Als je ontmoedigd raakt door de stof in hoofdstuk 4 en 5, sla je het over en ga je direct naar hoofdstuk 6 en keer je later terug naar deze hoofdstukken.

Argumenten zijn: logische gevolgtrekkingen. We gebruiken argumenten net als advocaten doen om voor de rechtbank de rechtvaardigheid van hun zaak te bepleiten. De in de natuur aanwezige argumenten voor het bestaan van God heten: ‘natuurlijke argumenten’. De vier verschillende natuurlijke argumenten zijn: kosmologische, teleologische, antropologische en ontologische. We hebben deze technische benamingen nodig om duidelijk te maken wat we ermee bedoelen. We beginnen met de basiswet van alle logica; het ‘oorzakelijk argument’, ofwel de bekende ‘wet van oorzaak en gevolg’.

De wet van oorzaak en gevolg

Laten we eerst eens kijken naar de wet van oorzaak en gevolg. Voor deze wet zijn drie stappen.

Voor ieder gevolg moet een oorzaak zijn

Niets kan bestaan of gebeuren zonder oorzaak. Achter elk voorwerp dat bestaat, achter iedere gebeurtenis die plaatsvindt, moet iets of iemand zitten, die dat veroorzaakt. Als iets bestaat of gebeurt, dan moet er een verklaring zijn waarom het ontstond of gebeurde. Voor elk gevolg is dus een oorzaak.

Voorbeeld 1

Als we een auto zien, is dat het gevolg van iets en weten we dat dit een oorzaak moet hebben; de auto is het gevolg van een autofabriek; de autofabriek is de oorzaak van de auto. Auto’s vallen niet uit de lucht, verschijnen ook niet plotseling door toevallig samenkomen van staal, plastic, metaaldraad en rubber!

Voorbeeld 2

Van de auto gaan we naar het heelal. Zowel via wetenschappelijk bewijsmateriaal als via logisch redeneren, komen we op dezelfde manier tot de conclusie dat de kosmos ooit begon te bestaan. Het feit dat het heelal bestaat, bewijst dat er een oorzaak is, die zorgde dat het ontstond.

Een gevolg kan niet groter zijn dan de oorzaak

De oorzaak moet altijd gelijk of groter zijn dan het gevolg wat het veroorzaakte. Als een grote boom ontwortelt, is de oorzaak meer dan een zacht briesje. De oorzaak hiervan moet groter zijn in omvang. Een prachtig schilderij moet veroorzaakt zijn door iets dat groter is dan een paar potten verf en een stuk doek. De oorzaak hiervan moet groter zijn in bekwaamheid.

Voorbeeld 1

Een autofabriek (de oorzaak) is groter dan een auto (het gevolg). De fabriek met al zijn materialen, gereedschappen en machines is meer dan een auto. Ten opzichte van het product is dus de producent in omvang superieur. Door de intelligentie, die achter het ontwerp en het fabricageproces zit, is de fabrikant ook in bekwaamheid superieur ten opzichte van de auto.

Voorbeeld 2

Zo moet ook het heelal (het gevolg) een oorzaak hebben, die zowel in omvang als in bekwaamheid superieur is aan het heelal.

Er moet een eerste oorzaak zijn

Achter iedere directe oorzaak is er een keten van voorafgaande oorzaken. Neem bijvoorbeeld deze pagina. Voor deze pagina is een oorzaak. Dit is de drukkerij. Maar wat is de oorzaak van de drukkerij en wat veroorzaakte dan de oorzaak van de drukkerij? Enzovoort.

Voorbeeld 1

Een auto heeft een lange keten van oorzaken, zoals ontwerpers, fabrieken, architecten, staalfabrieken, rubberfabrieken, enzovoort. Maar er was ooit een begin van deze keten van oorzaken, omdat we weten dat de keten van oorzaken van een auto niet tot in eeuwigheid teruggaat.

Voorbeeld 2

Wanneer we naar het bestaan van het universum kijken, dan moeten we logischerwijs wel concluderen, dat er een keten van oorzaken was die teruggaat tot in de eeuwigheid, of dat er een eerste oorzaak moet zijn die ervoor zorgde dat alles begon, inclusief de tijd. Aangezien wetenschappelijk bewijsmateriaal erop wijst dat het universum een begin moet hebben gehad, moet er ook een eerste oorzaak zijn geweest die dit universum tot aanzijn heeft geroepen. En als we dan logisch doordenken, dan moet deze eerste oorzaak wel oneindig en eeuwig en zonder oorzaak zijn en in zichzelf bestaand.

De Bijbel

De Bijbel zegt dat God de Eerste oorzaak is van alles wat bestaat. Hij is groter dan alle gevolgen. Hebreeën 3:4 zegt: ‘Immers, elk huis (gevolg) wordt door iemand (oorzaak) gebouwd, maar Hij Die dit alles gebouwd heeft, is God (eerste oorzaak)’. Hoewel we kunnen zeggen dat het aannemen van deze visie geloof vraagt (Hebreeën 11:3,6), kunnen we wel zeggen, dat het minder geloof vraagt dan het geloof in een universum dat eeuwig is, of dat tot bestaan kwam door zichzelf.

Conclusie

De logische conclusie van de wet van oorzaak en gevolg is, dat achter alles een oneindige en eeuwige keten is van steeds grotere oorzaken, of er is uiteindelijk één eerste oorzaak, die in zichzelf oneindig en eeuwig is. De christen neemt de meest logische stap van het geloof die zegt dat de God van de Bijbel de oneindige en eeuwige eerste stap is.

De vier ‘natuurlijke argumenten’ van oorzaak en gevolg

Er zijn vier manieren van logisch redeneren om het bestaan van God te bewijzen. Omdat dit aan de natuur ontleende argumenten zijn, heten ze ‘natuurlijke argumenten’. Alle vier zijn ze gebaseerd op de wet van het ‘oorzakelijk argument’; de bekende ‘eerste wet van oorzaak en gevolg’. Als het wordt toegepast op de materie en het mechanisme van de kosmos, is het een kosmologisch argument (kosmos = heelal, universum). Toegepast op het ontwerp, de orde en doelmatigheid in het universum, is het een teleologisch argument (telos = doel). Als het de geestelijke aspecten van de mens betreft, zoals zijn vermogen tot redelijk denken, te handelen volgens morele principes en waardering te hebben voor schoonheid, is het een antropologisch argument (antropologie = leer over de mens en de menselijkheid). Als het zich richt op de oorsprong van alles wat is, dat dit overtreft en overstijgt, is het een ontologisch argument (ontologie = beschrijving en bestudering van alles wat is). We gaan elk van deze argumenten voor het bestaan van God eens nader bekijken.

Het kosmologisch argument: de materie en het mechanisme van het universum

Definitie

Kosmos is het Griekse woord voor het Latijnse woord universum en ons woord heelal. In de kosmos treffen we zowel ordelijkheid als schoonheid aan. Het universum laat zich kennen als een mooi en ordelijk systeem. Het kosmologische argument voor het bestaan van God past de algemene wet van oorzaak en gevolg toe op de materie en het mechanisme van het universum.

Het argument

De materie

Het materiaal van het universum bestaat; het is dus een gevolg. De wet van oorzaak en gevolg vereist dat er een oorzaak is voor de materie van het universum. Waar kwam die materie vandaan? Waarom en hoe is het allemaal begonnen? Er moet een redelijke, gepaste en geschikte oorzaak zijn voor alle grote sterren en planeten en ook voor elk klein atoom en elk van zijn samenstellende delen. Schiep het universum zichzelf? Of is er een eerste oorzaak, een oorspronkelijke maker?

Het mechanisme

Het mechanisme van het universum is een gevolg. Er moet een redelijke, gepaste en geschikte verklaring zijn voor de oorzaak van al de ingewikkelde mechanismen in dit universum, de voorspelbare banen van de hemellichamen, de tegengesteld draaiende manen, de kometen, de spiraalvorm van de melkwegstelsels, hun onderlinge beïnvloeding en nog zovele andere zaken, zoals een enkel atoom wat zo bijzonder in elkaar zit. Begon dit mechanisme uit zichzelf? Of is er een eerste oorzaak, een oorspronkelijke denker en maker, die het zeer complexe bewegingsstelsel van het universum in gang zette?

De Bijbel

Alleen de Bijbel geeft ons een redelijk, gepast en geschikt antwoord op de vraag: Hoe is dit alles ontstaan en waarom? Psalm 19:2 zegt: ‘De hemel vertelt Gods eer, het gewelf verkondigt het werk van Zijn handen’. Kolossenzen 1:16,17 zegt: ‘Want door Hem zijn alle dingen geschapen die in de hemelen en die op de aarde zijn, die zichtbaar en die onzichtbaar zijn: tronen, heerschappijen, overheden of machten; alle dingen zijn door Hem en voor Hem geschapen. En Hij is vóór alle dingen, en alle dingen bestaan tezamen door Hem’. Romeinen 1:20 zegt: ‘Want de dingen van Hem die onzichtbaar zijn, worden sinds de schepping van de wereld uit Zijn werken gekend en doorzien, namelijk én Zijn eeuwige kracht én Zijn Goddelijkheid’. Zie ook Genesis 1:1; Psalm 33:9; Hebreeën 11:3.

Conclusie

Het enige passende en rationele antwoord op de vraag naar het begin van de materie en het mechanisme van het universum staat in Romeinen 1:20. Het antwoord is: God en Zijn eeuwige kracht. Zowel de materie als het mechanisme van het universum zijn een krachtig en logisch argument voor Zijn bestaan.

Het teleologisch argument: het ontwerp en doel in het universum

Definitie

Teleologisch komt van het Griekse woord ‘telos’, wat betekent: ‘doeltreffend eind’. Het wijst terug op het doelgerichte ontwerp en verwijst naar het volgens dit plan bereikte doel in de natuur. Het teleologische argument past het oorzakelijke argument toe op het ontwerp en de orde in het universum.

Het argument

Het ontwerp

Is er een ontwerp in ons universum? Denk aan de structuur van een atoom of een DNA-molecuul, of het wonderbaarlijke ontwerp van het menselijke oog. Let op de verbazingwekkende verscheidenheid van de levensvormen om ons heen, zowel van planten als dieren. Elk is een wonder van structuur en functie, speciaal ontworpen met de mogelijkheid zich aan te passen aan zijn leefomgeving. Hoe ontstonden deze specifieke eigenschappen? Kunnen al deze ingewikkelde ontwerpen (de gevolgen) door toeval tot stand zijn gekomen? De wet van oorzaak en gevolg vereist dat elk van deze gevolgen een oorzaak moet hebben die groter en meer is in omvang en bekwaamheid.

De orde

Is er orde in het universum? Denk aan de onderlinge betrokkenheid van alle onderdelen van de natuur en het broze evenwicht tussen alles, wat zo snel door onnadenkendheid verstoord kan worden. Denk eens aan de vele natuurwetten die het universum beheersen, zoals de wet van zwaartekracht en de geordende banen van de planeten in ons zonnestelsel. Waar kwamen deze instructies voor de ingewikkelde natuurwetten vandaan? Wie heeft alles in hen geprogrammeerd? Zou de orde, die we overal in de natuur en het heelal zien, een gevolg kunnen zijn zonder oorzaak?

Neem het bekende horlogemaker-argument. We vinden in een woestijn een fraai ontworpen en ambachtelijk gemaakt Zwitsers horloge, wat de exacte tijd aangeeft. Wat concluderen we? Dat sommige korrels zand toevallig bij elkaar kwamen en ineens een horloge vormden? Natuurlijk niet! Logisch redenerend concluderen we dat dit mooie horloge (het gevolg) was ontworpen en gemaakt door een bekwaam horlogemaker (de oorzaak). Het ongelooflijke gevolg van orde, structuur en ontwerp in het universum vereist een intelligente oorzaak – God, de Ontwerper en Maker.

De Bijbel

Psalm 94:9 geeft het teleologisch argument: ‘Zou Hij die het oor plant, niet horen? Zou Hij Die het oog vormt, niet zien?’ Romeinen 1:20 verklaart dat God zijn zegel heeft gedrukt op alles in het ontwerp en de structuur van Zijn schepping. Bedenk hoe Zijn vaderlijke zorg wordt getoond in de ouderlijke zorg in het dierenrijk. Bedenk hoe Gods Zelfopenbaring als een drie-enig God weerspiegeld wordt in alles wat de ruimte, de materie en de tijd betreft. God is één in wezen, toch is Hij drie in Personen – een ‘drie-eenheid’. Het heelal als drie-eenheid in ruimte, materie en tijd, weerspiegelt zijn Ontwerper.

Conclusie

Heb je ooit een spin een web zien weven? Kun je je voorstellen dat de spin zomaar ineens en toevallig ontdekt zou hebben dat hij dit kon? Denk eens even aan je eigen hersens. Is zo’n ongelooflijk complexe computer met zo’n gigantische capaciteit zomaar toevallig ontstaan? De evolutietheorie kan niet verklaren dat het brein zich verder ‘ontwikkelde’ dan wat nodig was voor de ‘best aangepaste om te overleven’. De wijsheid van de Ontwerper wordt opgemerkt en bewonderd in heel dit ordelijk universum en dat leidt rechtstreeks naar het bestaan van God.

Het antropologisch argument: de menselijke bekwaamheden

Definitie

‘Antropologisch’ komt van het Griekse woord ‘anthropos’, wat ‘mens’ betekent. In het antropologisch argument voor het bestaan van God worden de vele verschillende niet-materiële aspecten of bekwaamheden van de mens (de rationele, morele, esthetische, wilsbekwame en geestelijke bekwaamheden) beschouwd als gevolgen van iets, en ook hier wordt het oorzakelijk argument toegepast, de wet van oorzaak en gevolg.

Het argument

Rationele bekwaamheden

Het oorzakelijk argument, wat we hierop toepassen, is dat het feit dat mensen verstandelijk kunnen redeneren en denken, een gevolg is van iets. De oorzaak van dit gevolg moet daarom iemand zijn, die verstand heeft en kan denken.

Morele bekwaamheden

De mens is een moreel wezen. Alle culturen over de gehele wereld hebben morele voorschriften. In iedere cultuur zijn bepaalde dingen ‘goed’ en andere dingen ‘slecht’. Dat er bij mensen moraal of zedelijkheid bestaat is een gevolg; de oorzaak ervan moet ook moreel zijn. Kunnen morele eigenschappen bij toeval ontstaan?

Esthetische bekwaamheden

Het feit dat mensen schoonheid, waarheid en goedheid kunnen waarderen, is een gevolg. Daarom moet de oorzaak van dit gevolg bekwaam zijn om schoonheid, waarheid en goedheid te waarderen. Zouden deze menselijke bekwaamheden bij toeval zijn ontstaan?

Wilsbekwaamheden

Het feit dat mensen in staat zijn om beslissingen te nemen en keuzes te maken is een gevolg. Je kunt geen ‘wilskracht’ uit een steen of een boom krijgen! De oorzaak van wilskrachtige bekwaamheid moet zelf een wil hebben. De oorzaak moet wilsbekwaam zijn.

Geestelijke bekwaamheden

Het feit dat mensen geestelijke wezens zijn, met de mogelijkheid en bekwaamheid om lief te hebben en te aanbidden, vereist, dat de oorzaak ook geestelijk is. Kan dit bij toeval zijn ontstaan?

De Bijbel

‘God schiep de mens naar Zijn beeld’ (Genesis 1:27). ‘De dingen van Hem die onzichtbaar zijn, worden sinds de schepping van de wereld uit Zijn werken gekend en doorzien’ (Romeinen 1:20).

Conclusie

Romeinen 1:20 verklaart dat Gods wezen, natuur en karakter gezien kunnen worden in wat Hij heeft gemaakt. Als we het grondbeginsel van oorzaak en gevolg doordenken, en het bezien vanuit de vele en veelsoortige niet-materiële gezichtspunten (de gevolgen) die we zien in het mensdom, dan realiseren wij ons, dat het ons heeft geleid naar de karakterisering van de God van de Bijbel! De Eerste Oorzaak moet rationeel, esthetisch, wilsbekwaam en geestelijk zijn, precies zoals de Bijbel aantoont. Te zeggen dat al deze gevolgen in het mensdom ontstaan zijn zonder God en te kiezen voor het idee dat het allemaal toevallig is gekomen, door een puur willekeurige schikking van moleculen en materie is het oorzakelijk argument ontkennen van de eerste wet van oorzaak en gevolg! Maar moraal is geen moleculaire structuur. Zelfs als het zou kunnen worden aangetoond (wat niet kan) dat het niet-materiële gezichtspunt van het mensdom slechts toevallige moleculaire schikkingen waren, dan zou er nog geen basisprincipe voor iets van zo’n gezichtspunt zijn. De scepticus zou dan nooit kunnen zeggen dat het ‘slecht’ is om zijn portemonnee te stelen omdat er geen principiële morele standaarden zijn en omdat moraal bij ‘toeval’ is ontstaan. De critici zouden zelfs moeten toegeven dat de geldigheid van hun verstandelijke redenering en argumenten tegen God van geen betekenis is als ze volharden in hun stelling dat dit verstandelijk denken bij toeval ontstond! Verstandelijk denken en moraliteit en al de andere niet-materiële zaken van mensen zijn onweerlegbare argumenten voor het bestaan van God.

Het ontologisch argument: het concept van een hoger wezen

Definitie

‘Ontologie’ komt van het Griekse woord ‘ontos’, wat betekent: ‘zijn’. Het ontologische argument is het meest filosofische argument van de vier natuurlijke argumenten voor het bestaan van God. Daarom is het wat moeilijker te begrijpen. Het wordt makkelijker als we de wet van oorzaak en gevolg erop toepassen.

Het argument

De mensheid heeft een idee van of over een ‘hoogste wezen’ of ‘volmaakt wezen’. Dat mensen dit idee hebben is een gevolg. De oorzaak ervan moet groter zijn. Het feit dat menselijk verstand zich een ‘volmaakt wezen’ kan voorstellen, vereist dat de oorzaak groter moet zijn dan het gevolg. De logische conclusie van het feit dat mensen zich een hoogste wezen kunnen voorstellen, is het argument dat er een hoogste wezen moet zijn en dat dit de principiële oorzaak is van het idee van het meest volmaakte wezen. Met andere woorden, er is slechts een ding groter, kwalitatief en kwantitatief, dan het verstand dat zich het meest volmaakte idee van het meest volmaakte wezen kan voorstellen – en dat is het meest volmaakte Wezen Zelf. Daarom moet het meest volmaakte wezen wel bestaan. Dit meest volmaakte wezen moet God zijn.

De Bijbel

‘Want in Hem leven wij, bewegen wij ons en bestaan wij; zoals ook enkele van uw dichters gezegd hebben: Want wij zijn ook van Zijn geslacht. Wij nu, die van Gods geslacht zijn, moeten niet denken dat de Godheid gelijk is aan goud, zilver of steen, een product van de kunstzinnigheid en gedachten van een mens’ (Handelingen 17:28-29). In deze verzen zien we dat Paulus in zijn debat met de filosofen van Athene zich bedient van het ontologische argument. Als wij leven en bewegen in God en ook nadenken over God, dan is dit het argument dat de oorzaak van deze gevolgen groter moet zijn dan zilver of steen. De enige oorzaak die groot genoeg is, is de God van de Bijbel, die Paulus hen dan ook verkondigde.

Conclusie

Hoewel het ontologische argument moeilijk te volgen is, is het een sterk en fundamenteel filosofisch argument voor het bestaan van God. De grootste ongelovige denkers in de menselijke geschiedenis hebben erkend dat dit het meest krachtige argument is voor het bestaan van God.

Conclusie

De naturalistische argumenten, die God innerlijk en wezenlijk in zijn scheppingswerk geeft, zijn zo sterk dat Zijn Zelfopenbaring (de Bijbel) verklaart dat zij, die niet willen geloven, daarvoor niet zijn te verontschuldigen (Romeinen 1:20). Bovendien zijn ze ‘dwazen’ omdat ze zich moedwillig afsluiten voor het bewijsmateriaal en daarbij voortdurend hun eigen hart moeten overschreeuwen. Het is een dwaas, die in zijn hart zegt: ‘Er is geen God’ (Psalm 14:1 en 53:1).

Meer Logos Basics lezen?

Je vind het overzicht hier.

Bron

Dit artikel ‘Is er bewijs voor het bestaan van God?’ is met toestemming overgenomen uit de cursus ‘Klaar voor een antwoord’ (bladzijde 45-67) van Emmaus Nederland. Het boek is geschreven door David R. Reid. Deze cursus is te volgen via bijbelcursussen.nl. Bij het volgen van een cursus krijgt u persoonlijke begeleiding van een mentor. Het boek is ook als paperback te koop in onze Logos Webshop voor maar €5, druk: 2023.

Gerelateerde berichten:

Is er bewijs voor het bestaan van God?